'સુર કોકિલા' વિશ્વમાં જાણીતા સિંગર લતા મંગેશકરનો આજે 91 મો જન્મદિવસ

લતા મંગેશકર આજે પોતાનો 91મો જન્મદિવસ, 28 સપ્ટેમ્બર, સુર કોકિલાના નામે ઉજવી રહ્યા છે. લતાજીના જીવનમાં આવા ઘણા પ્રશ્નો છે, જેઓ વિશ્વનું હૃદય જીતે છે, દુનિયાને 36 ભાષાઓમાં 50 હજારથી વધુ ગીત આપ્યાં, પરંતુ એક સમયે લતાદીદી પિતા સામે ગાતાં પણ ડરતાં હતાં

લતા મંગેશકરનો જન્મ મધ્યપ્રદેશના ઇન્દોરમાં 1929 માં થયો હતો. લતાજીને બાળપણમાં ‘હેમા’ નામે બોલાવાતાં તેમના પિતા દિનાનાથ મંગેશકર મરાઠી અને માતા શેવનાતી ગુજરાતી હતા. બાળપણથી જ ઘરમાં સંગીતનું વાતાવરણ હતું. તેના પિતા મરાઠી સંગીતકાર હતા. 1942માં, જ્યારે લતાજી 13 વર્ષના હતા, ત્યારે તેમના પિતાનું અવસાન થયું હતું. પિતાના મૃત્યુ પછી, માસ્ટર વિનાયકે લતાની કારકિર્દી સંભાળી. તેમના દ્વારા જ તેમને કીતિ હાથી (1942) માં પહેલી ફિલ્મ ગાવાની તક મળી. આ ગીતને ફિલ્મમાંથી પડતું મૂકવામાં આવ્યું હતું. વર્ષ 1942 માં, બીજી મરાઠી ફિલ્મ પાહિલી મંગલા ગૌરને ભૂમિકા સાથે ગાવાનો મોકો મળ્યો. તે જ સમયે, હિન્દી ગીતોની વાત કરીએ તો, એક વર્ષ પછી 1943 માં, ફિલ્મ ગજાભાઇએ 'માતા એક સાપુત કી દુનિયા બદલ દે' ગાયું.

1945માં લતા મંગેશકર મુંબઇ રહેવા ગયા અને અહીં પોતાની એક અલગ ઓળખ બનાવી. લગભગ તમામ પ્રખ્યાત સંગીત દિગ્દર્શકો સાથે ગવાય છે. લતા મંગેશકરે દુનિયાને 36 ભાષાઓમાં 50 હજારથી વધુ ગીત આપ્યાં છે.

13 વર્ષની ઉંમરે તેમણે 1942માં ‘પહિલી મંગલાગૌર’ ફિલ્મમાં અભિનય કર્યો. કેટલીક ફિલ્મોમાં તેમણે હીરો-હિરોઈનની બહેનની ભૂમિકા કરી, પરંતુ અભિનયમાં તેમને રસ નહોતો. બાદમાં તેમણે ‘લવ ઈઝ બ્લાઈન્ડ’ માટે પહેલું રેકોર્ડિંગ કર્યું, પરંતુ આ ફિલ્મ અટકી ગઈ. આ દરમિયાન સંગીતકાર ગુલામ હૈદરે 18 વર્ષીય લતાને સાંભળી અને તેમણે લતાની મુલાકાત એ જમાનાના સફળ ફિલ્મ નિર્માતા શશીધર મુખરજી સાથે કરાવી. મુખરજીએ સ્પષ્ટ કહી દીધું કે, લતાનો અવાજ ખૂબ તીણો છે, નહીં ચાલે. પછી ગુલામ હૈદરે જ લતાને ‘મજબૂર’ ફિલ્મમાં મુકેશ સાથે ‘અંગ્રેજી છોરા ચલા ગયા’ ગાવાની તક આપી. આ લતાનો પહેલો બ્રેક હતો. ત્યાર પછી લતાને અઢળક કામ મળ્યું. શશીધર મુખરજીને પણ પોતાની ભૂલ સમજાઈ અને તેમણે લતાને ‘અનારકલી’, ‘જિદ્દી’ જેવી ફિલ્મોમાં કામ આપ્યું.

કારકિર્દીના સુવર્ણ કાળમાં ગીતો રેકોર્ડ કરતા પહેલાં લતા આઈસક્રીમ પણ ખાતા. તેઓ અથાણું, મરચા પણ ખાતાં, પરંતુ તેમનો અવાજ કર્ણપ્રિય જ રહેતો. 1974માં લતા લંડનના રોયલ આલ્બર્ટ હૉલમાં પરફોર્મ કરનારાં પહેલાં ભારતીય બન્યાં. પોતાની સફર વિશે લતાજી કહે છે કે, શરૂઆતના દિવસોમાં રેકોર્ડિંગની રાતો મને હજુ યાદ છે. એ વખતે દિવસે શૂટિંગ થતાં અને રાતે સ્ટુડિયો ફ્લોર પર જ સવાર સુધી રેકોર્ડિંગ થતું. વળી, એ દિવસોમાં એસીના બદલે અવાજ કરતા પંખા હતા, જેથી મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડતો. ‘ભારત રત્ન’ લતા મંગેશકરે 36 ભાષામાં 50 હજારથી વધુ ગીત ગાયાં છે. લતા 75 વર્ષથી વધુ સમયથી ફિલ્મ ઈન્ડસ્ટ્રીમાં કાર્યરત છે.