શું દુનિયામાં 2008 જેવી મંદી આવશે..?જાણો ભારત પર તેની શું અસર થશે?
છેલ્લા બે વર્ષથી કોરોના સંકટ સામે ઝઝૂમી રહેલી આખી દુનિયા 2022માં રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે યુદ્ધ શરૂ થયા બાદ સ્થગિત થઈ ગઈ છે.
સમગ્ર વિશ્વ પર ફરી એકવાર મંદીનો ભય ઘેરો બન્યો છે. છેલ્લા બે વર્ષથી કોરોના સંકટ સામે ઝઝૂમી રહેલી આખી દુનિયા 2022માં રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચે યુદ્ધ શરૂ થયા બાદ સ્થગિત થઈ ગઈ છે. આ લડાઈની શરૂઆતથી જ તેની અસર સમગ્ર વિશ્વની અર્થવ્યવસ્થા પર જોવા મળી રહી છે. આ લડાઈને કારણે પહેલાથી જ કોરોના સામે લડી રહેલી અર્થવ્યવસ્થાઓ સામે સપ્લાય ચેઈન કટોકટી પણ ઉભી થઈ છે, જે દરેક ખંડના અમેરિકા, યુરોપ અને એશિયાના દેશોને અસર કરી રહી છે. હવે માર્કેટ ફરી એકવાર 2008 જેવી મંદીના ભયનો સામનો કરી રહ્યું છે. વિશ્વના સૌથી ધનિક ઉદ્યોગપતિ એલોન મસ્ક પણ મંદીના આ જોખમોથી ડરી ગયા છે. ભારતીય બજારોમાં પણ કારોબાર ચાલી રહ્યો છે.
કોઈપણ દેશનો વિકાસ તેની અર્થવ્યવસ્થા પર આધાર રાખે છે. જ્યારે અર્થતંત્રમાં થોડો સમય (ઓછામાં ઓછા ત્રણ ક્વાર્ટર માટે) આર્થિક વૃદ્ધિ અટકે છે, રોજગાર ઘટે છે, મોંઘવારી વધવા લાગે છે અને લોકોની આવક અણધારી રીતે ઘટવા લાગે છે, ત્યારે આ સ્થિતિને આર્થિક મંદી નામ આપવામાં આવે છે. જ્યારથી સમગ્ર વિશ્વમાં કોરોના સંકટ શરૂ થયું છે ત્યારથી વિવિધ અર્થતંત્રો પર મંદીની ઝપેટમાં આવવાનું જોખમ વધી ગયું છે. રશિયા અને યુક્રેન વચ્ચેની લડાઈએ આ નિર્ણાયક સમયે આગમાં બળતણ ઉમેર્યું છે. હવે મોટાભાગના બજાર નિષ્ણાતો માનવા લાગ્યા છે કે આવનારા કેટલાક મહિનામાં આખી દુનિયામાં 2008 જેવી મંદી આવી શકે છે.
વૈશ્વિક બ્રોકરેજ ફર્મ નોમુરા હોલ્ડિંગ્સે પણ વિશ્વ બજારોને મંદી અંગે ચેતવણી આપી છે. નોમુરા દ્વારા જાહેર કરવામાં આવેલા એક રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આગામી 12 મહિનામાં વિશ્વની મોટાભાગની અર્થવ્યવસ્થા મંદીથી પોતાને બચાવી શકશે નહીં. આ રિપોર્ટ અનુસાર, વિવિધ દેશોની સેન્ટ્રલ બેંકોની કડક નીતિઓ અને સામાન્ય માણસના જીવનનિર્વાહનો વધતો ખર્ચ ફરી એકવાર આખી દુનિયાને 2008ની જેમ મંદી તરફ ધકેલી રહ્યું છે. આ રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે અમેરિકા, બ્રિટન, જાપાન, દક્ષિણ કોરિયા, ઓસ્ટ્રેલિયા અને કેનેડા જેવી વિશ્વની મોટી અર્થવ્યવસ્થાઓ પર મંદીનો ખતરો વધુ ઘેરો બન્યો છે.
વિશ્વના બે સૌથી મોટા બજારો ભારત અને ચીનની વાત કરીએ તો નોમુરાના રિપોર્ટ અનુસાર વિશ્વની અર્થવ્યવસ્થાની અનિશ્ચિતતાની અસર અહીં પણ જોવા મળશે. રાહતની વાત એ છે કે આ વૈશ્વિક મંદીની અસર અમેરિકા અને યુરોપિયન દેશોની સરખામણીમાં ભારત અને ચીન પર ઓછી પડશે. નોમુરાનું માનવું છે કે ચીન તેની સરકારની નીતિઓથી મંદીનો સામનો કરવામાં ઘણી હદ સુધી સફળ થશે. જો કે, એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે કોવિડને કારણે અર્થવ્યવસ્થા પર તણાવ રહેશે. બીજી તરફ, જો આપણે ભારત વિશે વાત કરીએ, તો જથ્થાબંધ મોંઘવારી દર 1991 (લગભગ 16 ટકા) ના સ્તરે ગયો છે. જેના કારણે ચિંતા વધી છે. અહીં રિઝર્વ બેંકે એક જ મહિનામાં બે વખત રેપો રેટ વધારીને મોંઘવારી પર અંકુશ મેળવવાની રણનીતિ અપનાવી છે, પરંતુ તેનાથી સામાન્ય લોકોની મુશ્કેલીઓ ઓછી થઈ નથી. ડોલર સામે રૂપિયો સતત નબળો પડી રહ્યો છે અને તેની ઐતિહાસિક નીચી સપાટીએ ટ્રેડ થઈ રહ્યો છે. પરંતુ, તેમ છતાં, નોમુરા માને છે કે ભારત આ મંદીનો સામનો કરી શકશે. તેનું કારણ એ છે કે અહીં સ્થાનિક બજાર અર્થતંત્રને મજબૂત બનાવતું રહેશે.
