મહામહિમની મહાગાથા , જાણો કેવી રીતે દ્રૌપદી મુર્મુએ શિક્ષકથી રાષ્ટ્રપતિ સુધીની સફર નક્કી કરી ?

દ્રૌપદી મુર્મુ આજે દેશના 15મા રાષ્ટ્રપતિ તરીકે શપથ લેશે. એક સમયે શિક્ષક રહી ચૂકેલા મુર્મુ વિસ્તારના ધારાસભ્યના કહેવાથી રાજકારણમાં આવ્યા હતા. 25 વર્ષ પહેલા 1997માં પ્રથમ ચૂંટણી લડી હતી. ચૂંટણી કાઉન્સિલરો માટે હતી. મુર્મુ ચૂંટણી લડ્યા, જીત્યા અને અહીંથી તેમની રાજકીય સફર શરૂ થઈ.

મુર્મુની આ સફર એટલી સરળ પણ નથી. મુર્મુએ અહીં સુધી પહોંચવા માટે ઘણી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડ્યો છે. આ સફરમાં ઘણાએ પોતાને પણ ગુમાવ્યા. દર્દ એટલું હતું કે જ્યારે સામાન્ય માણસ ભાંગી પડતો. તેમ છતાં મુર્મુએ ન માત્ર સંઘર્ષ ચાલુ રાખ્યો પરંતુ દેશના સર્વોચ્ચ પદ સુધી પહોંચવામાં પણ સફળ રહ્યા. આજે મુર્મુ માત્ર ભારત માટે જ નહીં પરંતુ વિશ્વભરના અબજો લોકો માટે એક ઉદાહરણ બની ગયા છે.

દ્રૌપદીનો જન્મ 20 જૂન 1958ના રોજ ઓડિશાના મયુરગંજ જિલ્લાના બૈદપોસી ગામમાં થયો હતો. દ્રૌપદી સંથાલ આદિવાસી વંશીય જૂથની છે. તેમના પિતાનું નામ બિરાંચી નારાયણ ટુડુ એક ખેડૂત હતા. દ્રૌપદીને બે ભાઈઓ છે.

દ્રૌપદીના લગ્ન શ્યામચરણ મુર્મુ સાથે થયા હતા. તેમને બે પુત્રો અને બે પુત્રીઓ હતી. વર્ષ 1984માં એક પુત્રીનું અવસાન થયું હતું. દ્રૌપદીનું બાળપણ અત્યંત વંચિતતા અને ગરીબીમાં વીત્યું હતું. પરંતુ તેણે પોતાની પરિશ્રમના આડે કોઈ પરિસ્થિતિ આવવા ન દીધી. તેણે ભુવનેશ્વરની રમાદેવી મહિલા કોલેજમાંથી સ્નાતકનું શિક્ષણ પૂર્ણ કર્યું. દ્રૌપદી મુર્મુ દીકરીને ભણાવવા શિક્ષક બની.

મુર્મુએ તેનું શાળાકીય શિક્ષણ ગામમાં કર્યું. 1969 થી 1973 સુધી, તેણીએ આદિવાસી નિવાસી શાળામાં અભ્યાસ કર્યો. આ પછી, તેણે સ્નાતક થવા માટે ભુવનેશ્વરની રમા દેવી મહિલા કોલેજમાં પ્રવેશ લીધો. મુર્મુ પોતાના ગામની પહેલી છોકરી હતી જે સ્નાતકનું ભણતર પૂરું કરીને ભુવનેશ્વર પહોંચી હતી.

કોલેજમાં અભ્યાસ કરતી વખતે તેની મુલાકાત શ્યામ ચરણ મુર્મુ સાથે થઈ હતી. બંનેની મુલાકાત વધી, મિત્રતા થઈ, મિત્રતા પ્રેમમાં બદલાઈ. તે સમયે શ્યામ ચરણ પણ ભુવનેશ્વરની કોલેજમાંથી ભણતો હતો.

1980ની વાત છે. દ્રૌપદી અને શ્યામ ચરણ બંને એકબીજાને પસંદ કરવા લાગ્યા. બંને સાથે વધુ જીવન જીવવા માંગતા હતા. પરિવારની સંમતિ માટે શ્યામ ચરણ લગ્નનો પ્રસ્તાવ લઈને દ્રૌપદીના ઘરે પહોંચ્યા. દ્રૌપદીના ગામમાં શ્યામ ચરણના કેટલાક સંબંધીઓ રહેતા હતા. આવી સ્થિતિમાં શ્યામ ચરણ પોતાની વાત રાખવા માટે તેના કાકા અને સંબંધીઓ સાથે દ્રૌપદીના ઘરે ગયા. તમામ પ્રયાસો છતાં, દ્રૌપદીના પિતા બિરાંચી નારાયણ ટુડુએ આ સંબંધને નકારી કાઢ્યો.

શ્યામ ચરણ પણ પાછળ હટવાના ન હતા. તેણે નક્કી કર્યું હતું કે જો તે લગ્ન કરશે તો દ્રૌપદી સાથે જ કરશે. દ્રૌપદીએ પણ ઘરમાં સ્પષ્ટ કહ્યું હતું કે તે શ્યામ ચરણ સાથે જ લગ્ન કરશે. શ્યામ ચરણે ત્રણ દિવસ દ્રૌપદીના ગામમાં પડાવ નાખ્યો. થાકેલા હોવાથી દ્રૌપદીના પિતાએ આ સંબંધને મંજૂરી આપી હતી.

દ્રૌપદીના પિતા લગ્ન માટે સંમત થયા હતા. હવે શ્યામ ચરણ અને દ્રૌપદીના પરિવારના સભ્યો દહેજ અંગે વાતચીત કરવા બેઠા. શ્યામ ચરણના ઘરેથી દ્રૌપદીને એક ગાય, એક બળદ અને 16 જોડી કપડાં આપવાનું નક્કી થયું. બંનેના પરિવારજનો આ માટે સંમત થયા હતા. હકીકતમાં, સંથાલ સમુદાયમાં જેમાંથી દ્રૌપદી આવે છે, છોકરા વતી છોકરીના પરિવારના સભ્યોને દહેજ આપવામાં આવે છે.

થોડા દિવસો પછી દ્રૌપદીના લગ્ન શ્યામ સાથે થયા. કહેવાય છે કે દ્રૌપદી અને શ્યામના લગ્નમાં લાલ-પીળા દેશી ચિકનની મિજબાની હતી. પછી લગ્નમાં લગભગ દરેક જગ્યાએ આવું થતું.

રાજનીતિમાં આવતા પહેલા મુર્મુએ શિક્ષક તરીકે પોતાની કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી. તેમણે 1979 થી 1983 સુધી સિંચાઈ અને શક્તિ વિભાગમાં જુનિયર સહાયક તરીકે પણ સેવા આપી હતી. આ પછી, 1994 થી 1997 સુધી, તેમણે માનદ સહાયક શિક્ષક તરીકે કામ કર્યું.

તેમણે 1997માં પ્રથમ વખત ચૂંટણી લડી હતી. ઓડિશાના રાયરંગપુર જિલ્લામાં કાઉન્સિલર ચૂંટાયા હતા. આ પછી તેઓ જિલ્લા પરિષદના ઉપાધ્યક્ષ તરીકે પણ ચૂંટાયા હતા. વર્ષ 2000માં વિધાનસભાની ચૂંટણી લડી હતી. રાયરંગપુર વિધાનસભામાંથી ધારાસભ્ય તરીકે ચૂંટાયા બાદ, તેમને બીજેડી અને બીજેપી ગઠબંધન સરકારમાં સ્વતંત્ર પ્રભારી સાથે રાજ્યમંત્રી બનાવવામાં આવ્યા હતા.

2002 માં, મુર્મુને ઓડિશા સરકારમાં મત્સ્ય અને પશુપાલન વિભાગના રાજ્ય મંત્રી બનાવવામાં આવ્યા હતા. 2006માં તેમને બીજેપી અનુસૂચિત જનજાતિ મોરચાના પ્રદેશ અધ્યક્ષ બનાવવામાં આવ્યા હતા. 2009 માં, તેણી બીજેપીની ટિકિટ પર બીજી વખત રાયરંગપુર વિધાનસભાથી ચૂંટણી જીતી. આ પછી, તેણીએ 2009 માં લોકસભાની ચૂંટણી પણ લડી, પરંતુ જીતી શકી નહીં. 2015માં દ્રૌપદીને ઝારખંડની ગવર્નર બનાવવામાં આવી હતી. તેમણે 2021 સુધી રાજ્યપાલ તરીકે સેવા આપી હતી. હવે તે દેશના પ્રથમ આદિવાસી રાષ્ટ્રપતિ બની ગયા છે.

1984માં તેની નાની દીકરીના અવસાન બાદ 2009માં દ્રૌપદીને તેના જીવનમાં ભારે દુઃખનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. તેમના 25 વર્ષના પુત્ર લક્ષ્મણ મુર્મુનું રહસ્યમય રીતે મૃત્યુ થયું હતું. લક્ષ્મણ તેના કાકા અને કાકી સાથે રહેતો હતો. એવું કહેવાય છે કે લક્ષ્મણ સાંજે તેના મિત્રો સાથે ગયા હતા. મોડી રાત્રે તેના મિત્રો ઓટોમાં ઘરેથી નીકળ્યા હતા. તે સમયે લક્ષ્મણની હાલત સારી ન હતી.

કાકા અને કાકીના કહેવાથી મિત્રોએ લક્ષ્મણને તેમના રૂમમાં બેસાડી દીધા. તે સમયે પરિવારના સભ્યોને લાગ્યું કે તે થાકને કારણે છે, પરંતુ સવારે લક્ષ્મણ બેડ પર બેભાન હાલતમાં મળી આવ્યો હતો. પરિવાર તેને ડૉક્ટર પાસે લઈ ગયો, ત્યાં સુધીમાં તેનું મોત થઈ ગયું હતું. આ રહસ્યમય મોતનું રહસ્ય હજુ સુધી બહાર આવ્યું નથી.

દ્રૌપદી હજુ તેના પુત્રના મૃત્યુના આઘાતમાંથી બહાર નીકળી ન હતી ત્યારે તેને બીજા આઘાતજનક સમાચાર મળ્યા. આ ઘટના 2013ની છે. જ્યારે દ્રૌપદીનો બીજો પુત્ર માર્ગ અકસ્માતમાં મૃત્યુ પામ્યો હતો. દ્રૌપદીના બે યુવાન પુત્રો ચાર વર્ષમાં મૃત્યુ પામ્યા હતા. તેણી સંપૂર્ણપણે ભાંગી પડી હતી.

તેને દૂર કરવા તેણે આધ્યાત્મિકતાનો સહારો લીધો. દ્રૌપદીએ રાજસ્થાનના માઉન્ટ આબુ સ્થિત બ્રહ્માકુમારી સંસ્થાનમાં જવાનું શરૂ કર્યું. તે અહીં ઘણા દિવસો સુધી ધ્યાન કરતી હતી. તણાવ દૂર કરવા માટે રાજયોગ શીખ્યા. સંસ્થાના અનેક કાર્યક્રમોમાં ભાગ લીધો.

બે પુત્રોના મૃત્યુનું દર્દ હજુ શમ્યું ન હતું કે 2014માં દ્રૌપદીના પતિ શ્યામચરણ મુર્મુનું પણ અવસાન થયું. કહેવાય છે કે શ્યામચરણ મુર્મુને હાર્ટ એટેક આવ્યો હતો. તેના પરિવારજનો તેને હોસ્પિટલ લઈ ગયા, જ્યાં ડોક્ટરોએ તેને મૃત જાહેર કર્યો. શ્યામચરણ બેંકમાં નોકરી કરતો હતો. હવે દ્રૌપદીના પરિવારમાં એક માત્ર પુત્રી ઇતિશ્રી મુર્મુ છે. ઇતિશ્રી બેંકમાં નોકરી કરે છે.