આ દિવસથી 3 કલાકની અંદર ચેક થશે ક્લિયર, ગ્રાહકોને નોંધપાત્ર રાહત આપતી RBI ની નવી સિસ્ટમ.

રિઝર્વ બેંક બે તબક્કામાં ચેક ક્લિયરન્સ લાગુ કરી રહી છે. 4 ઓક્ટોબરથી શરૂ થયેલા પ્રથમ તબક્કામાં, એક દિવસમાં ચેક ક્લિયર કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે.

બેંક ગ્રાહકો માટે આ મહત્વપૂર્ણ સમાચાર છે. ભારતીય રિઝર્વ બેંક (RBI) ની નવી માર્ગદર્શિકા અનુસાર, 3 જાન્યુઆરી, 2026 થી શરૂ થતાં, કાઉન્ટર પર જમા કરાયેલા ચેક 3 કલાકની અંદર ક્લિયર કરવામાં આવશે.

ખરેખર, રિઝર્વ બેંક બે તબક્કામાં ચેક ક્લિયરન્સ લાગુ કરી રહી છે. 4 ઓક્ટોબરથી શરૂ થયેલા પ્રથમ તબક્કામાં, ચેક એક દિવસમાં ક્લિયર કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે. આનો અર્થ એ છે કે સવારે જમા કરાયેલા ચેક સાંજ સુધીમાં ક્લિયર થઈ જશે. RBI ના આ પગલાનો હેતુ ક્લિયરિંગ સમય ઘટાડીને ગ્રાહકોની સુવિધામાં સુધારો કરવાનો છે.

3 જાન્યુઆરી, 2026 થી શરૂ થતાં, ચેક જમા થયા પછી, તે ડ્રોઈ બેંક (જે બેંકમાં તમારો ચેક છે અથવા જેના ખાતામાંથી પૈસા કાપવાના છે) ને મોકલવામાં આવશે. બેંકે ચોક્કસ સમયમર્યાદામાં જવાબ આપવો આવશ્યક છે.

ઉદાહરણ તરીકે, જો કોઈ વ્યક્તિ સવારે ૧૧ થી ૧૨ વાગ્યાની વચ્ચે ચેક જમા કરાવે છે, તો બેંકે તેમને બપોરના ૩ વાગ્યા સુધીમાં ચેક પાસ થયો છે કે નિષ્ફળ ગયો છે તેની જાણ કરવી પડશે. ઉદાહરણ તરીકે, જો ચેકમાં ખોટી તારીખ, સહી અથવા એકાઉન્ટ નંબર હોય, તો તે નકારવામાં આવશે. જો ઉલ્લેખિત સમયમર્યાદામાં બેંક તરફથી કોઈ જવાબ ન મળે, તો ચેક આપમેળે પાસ અને સેટલ થયેલો માનવામાં આવશે.

હાલમાં, ૪ ઓક્ટોબરથી શરૂ થતા પહેલા તબક્કા હેઠળ, સવારે ૧૦ વાગ્યાથી સાંજે ૪ વાગ્યા સુધી ચેક સતત ક્લિયરિંગહાઉસમાં મોકલવામાં આવી રહ્યા છે. બેંકોએ ચેક પાસ થયાની પુષ્ટિ કરવી પડશે અથવા સાંજે ૭ વાગ્યા સુધીમાં પરત કરવો પડશે. બીજા તબક્કામાં, નિયમો વધુ કડક બનશે, જેમાં બેંકને ચેક જમા થયાના ત્રણ કલાક પછી ચેકની પુષ્ટિ કરવી પડશે.

ઉદાહરણ તરીકે, જો કોઈ ગ્રાહક સવારે ૧૧:૦૦ થી બપોરે ૧૨:૦૦ વાગ્યાની વચ્ચે ચેક જમા કરાવે છે, તો બેંકે બપોરે ૩:૦૦ વાગ્યા સુધીમાં ગ્રાહકને જાણ કરવી પડશે કે ચેક પાસ થયો છે કે નહીં. જો બેંક સમયસર માહિતી આપવામાં નિષ્ફળ જાય, તો ચેક આપમેળે પાસ અને સેટલ થયો માનવામાં આવશે.

સામાન્ય રીતે, ચેક સવારે 10:00 થી સાંજે 4:00 વાગ્યાની વચ્ચે બેંકમાં જમા કરવામાં આવે છે.

ચેક સ્કેન કર્યા પછી, બેંક ડિજિટલી રીતે તેને ક્લિયરિંગહાઉસમાં ફોરવર્ડ કરે છે.

હવે, ડ્રોઈ બેંક અથવા પેઈ બેંકે પુષ્ટિ કરવી આવશ્યક છે કે ક્લિયરિંગહાઉસમાંથી મળેલો ચેક પાસ થયો છે કે નિષ્ફળ ગયો છે.

જો બેંક નિર્ધારિત સમયની અંદર જવાબ આપવામાં નિષ્ફળ જાય, તો ચેક માન્ય માનવામાં આવે છે અને સેટલમેન્ટ પ્રક્રિયા શરૂ થાય છે.

સેટલમેન્ટના એક કલાકની અંદર ફંડ ખાતામાં જમા થઈ જાય છે.