ભગવાન શિવના ઉગ્ર સ્વરૂપને કાલ ભૈરવ કહેવામાં આવે છે. દર વર્ષે કાલ ભૈરવની જન્મજયંતિ ઉજવવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ દિવસે કાલ ભૈરવનો જન્મ થયો હતો. 

ભગવાન શિવના ઉગ્ર સ્વરૂપ કાલ ભૈરવની જન્મજયંતિ દર વર્ષે માર્ગશીર્ષ અથવા આગાહન માસના શુક્લ પક્ષની અષ્ટમી તિથિએ ઉજવવામાં આવે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ દિવસે કાલ ભૈરવની પૂજા કરનાર વ્યક્તિને તમામ મુશ્કેલીઓ અને અકાળ મૃત્યુના ભયથી મુક્તિ મળે છે.

આ વખતે આ જન્મજયંતિ શુક્રવાર 22 નવેમ્બરે ઉજવવામાં આવશે. શાસ્ત્રોમાં કાલ ભૈરવને અમર્યાદ શક્તિઓના દેવ માનવામાં આવે છે. ભગવાન શિવના આ અવતારની ઉત્પત્તિ સંબંધિત કથા શિવપુરાણમાં જોવા મળે છે.

કાલ ભૈરવની ઉત્પત્તિનું વર્ણન શિવપુરાણના શ્રી શત્રુદ્ર સંહિતાના આઠમા અધ્યાય ભૈરવ અવતારમાં કરવામાં આવ્યું છે. શિવપુરાણની કથા અનુસાર, એકવાર ભગવાન બ્રહ્મા સુમેરુ પર્વત પર બેસીને ધ્યાન કરી રહ્યા હતા.

પછી દેવતાઓ તેમની પાસે આવ્યા અને હાથ જોડીને તેમનું અભિવાદન કર્યું. તે પછી તેણે પૂછવાનું શરૂ કર્યું કે આ દુનિયામાં અવિનાશી તત્વ શું છે? જેના પર બ્રહ્માજીએ કહ્યું કે મારાથી મોટું કોઈ નથી, મારાથી જ દુનિયાનો જન્મ થયો છે. મારા કારણે જ દુનિયાની શરૂઆત અને અંત થાય છે.

બ્રહ્માજીના આવા શબ્દો સાંભળીને ત્યાં બેઠેલા વિષ્ણુજીને ખૂબ જ ખરાબ લાગ્યું. પછી તેણે ભગવાન બ્રહ્માને સમજાવ્યું કે આ રીતે પોતાના વખાણ ન કરવા જોઈએ. કારણ કે મારા આદેશથી તમે સૃષ્ટિના સર્જક છો. તે પછી બંનેએ પોતાને તમારા કરતા શ્રેષ્ઠ સાબિત કરવા માટે વેદનો પાઠ કર્યો.

ત્યારબાદ તેણે ચાર વેદોને તેમની શ્રેષ્ઠતા વિશે પૂછ્યું, તો ઋગ્વેદે ભગવાન શિવને યાદ કરીને કહ્યું, હે બ્રાહ્મણ! હે શ્રીહરિ! જેનામાં સમગ્ર પૃથ્વીનો વાસ છે તે ભગવાન શિવ છે.

ત્યારે યજુર્વેદે કહ્યું કે વેદોની પ્રામાણિકતા ભગવાન શિવની કૃપાથી જ સાબિત થાય છે. તે પછી સામવેદે કહ્યું કે જે સમગ્ર વિશ્વના લોકોને ગેરમાર્ગે દોરે છે અને જેનું તેજ સમગ્ર વિશ્વને પ્રકાશ આપે છે. તેઓ ત્ર્યંબક મહાદેવજી છે.

વેદ સાંભળ્યા પછી બ્રહ્માએ કહ્યું, "હે વેદ, તમારા શબ્દો ફક્ત તમારી અજ્ઞાનતા દર્શાવે છે." ભગવાન શિવ હંમેશા પોતાના શરીર પર ભસ્મ ધારણ કરે છે. તેના માથા પર શણની લટ અને ગળામાં રુદ્રાક્ષ છે.

તેઓ સાપ પણ પહેરે છે. શિવને પરમ તત્વ કેવી રીતે કહી શકાય? તેને પરમ બ્રહ્મ કેવી રીતે ગણી શકાય? બ્રહ્માજી અને શ્રી હરિ વિષ્ણુના આ શબ્દો સાંભળીને મૂર્ત અને અમૂર્ત સ્વરૂપમાં સર્વત્ર વિરાજમાન ઓમકારે કહ્યું કે ભગવાન શિવ જ શક્તિવાળા છે.

ભગવાન ત્યાં જ છે. અને તે દરેકનું ભલું કરશે. તેઓ મહાન લીલાધારી છે અને આ જગતમાં બધું તેમની પરવાનગીથી જ થાય છે. પરંતુ આ પછી પણ તેમનો વિવાદ ખતમ ન થયો અને ઝઘડો વધતો ગયો.