મોદીનું લોકસભામાં ભાષણ: વંદે માતરમ્ પર કોંગ્રેસ-ઝીણા વિવાદ ફરી તાજો

• વંદે માતરમ પર લોકસભામાં ગરમાયો મુદ્દો, પીએમના કટાક્ષોના તીર

લોકસભામાં વંદે માતરમના 150 વર્ષ પૂર્ણ થવાની ઐતિહાસિક ચર્ચાની શરૂઆત પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીએ કરી, જેમાં તેમણે એક કલાકના ભાષણમાં આ રાષ્ટ્રનારાાના ઐતિહાસિક મહત્વ, તેની પ્રેરણાશક્તિ અને તેના રાજકીય વિવાદોના મૂળ પર વિસ્તૃત વાત કરી. 

મોદીએ દલીલ કરી કે વંદે માતરમ બ્રિટિશ શાસન સામેનો સશક્ત પ્રતિસાદ હતો, જે મહાત્મા ગાંધી સહિત અનેક રાષ્ટ્રીય નેતાઓ માટે પ્રેરણાનો સ્ત્રોત રહ્યો હતો. તેમ છતાં, છેલ્લા કેટલાક દાયકાઓમાં આ ગીત સાથે અન્યાય થયો હોવાનો આક્ષેપ કરતા તેમણે પૂછ્યું કે ‘કઈ તાકાત બાપુની ભાવનાઓ પર હાવી પડી?’ અને આ વિશ્વાસઘાતનું જવાબદાર કોણ?

મોદીએ તેમના ભાષણમાં ઐતિહાસિક સંદર્ભોની સાથે રાજકીય નિશાનાઓ પણ લગાવ્યાં. તેમણે 1936ની ઘટનાનો ઉલ્લેખ કરીને કહ્યું કે મોહમ્મદ અલી ઝીણાએ લખનઉમાં વંદે માતરમ વિરુદ્ધ અભિયાન શરૂ કર્યું ત્યાર બાદ કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ જવાહરલાલ નેહરુએ ઝીણાના દાવાઓનો પ્રતિકાર કરવા બદલે પોતાનું જ ગીત તપાસવાનું શરૂ કર્યું. મોદીના શબ્દોમાં, મુસ્લિમ લીગ સામે લડવાનું બદલે નેહરુએ ‘ઘૂંટણ ટેકવા’નો માર્ગ અપનાવ્યો અને 26 ઓક્ટોબરની કોંગ્રેસ કાર્યસમિતિની બેઠકમાં વંદે માતરમના ઉપયોગની સમીક્ષા કરવાનો નિર્ણય લીધો. મોદીએ આ પરિસ્થિતિને કોંગ્રેસની તુષ્ટિકરણની નીતિનો દાખલો ગણાવ્યો અને કહ્યું કે ‘કોંગ્રેસે વંદે માતરમના ટુકડા કરી દીધા’.

પીએમ મોદીના ભાષણમાં આંકડાઓનો પણ પ્રભાવશાળી ઉપયોગ રહ્યો. તેમણે એક કલાકમાં 121 વાર 'વંદે માતરમ', 13 વાર ‘કોંગ્રેસ’, 7 વાર ‘નેહરુ’, 17 વાર ‘બંગાળ’ અને 34 વાર ‘અંગ્રેજ’ શબ્દોનો ઉપયોગ કર્યો, જે તેમના વક્તવ્યના રાજકીય અને ઐતિહાસિક ભારને દર્શાવે છે. બંકિમચંદ્ર ચેટર્જીથી લઈને મહાત્મા ગાંધી અને ક્રાંતિકારીઓ સુધી, મોદીએ વંદે માતરમને જનઆંદોલનનું હૃદય ગણાવ્યું તથા 1906ના બારીસાલના સરઘસ જેવા ઉદાહરણો આપીને તેમાં હિંદુ-મુસ્લિમ એકતાને પણ રેખાંકિત કરી.

વંદે માતરમના 50 વર્ષના સમયમાં ભારત ગુલામીમાં હતું, 100મા વર્ષ દરમિયાન દેશમાં કટોકટીના વાદળ હતા, પરંતુ આજે 150 વર્ષના અવસરે ભારત વિશ્વની પાંચમી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા બની રહ્યું છે—આ તુલનાથી મોદીએ રાષ્ટ્રીય ગૌરવને જોર આપ્યું. કોંગ્રેસ પર આકરા પ્રહાર કરતા તેમણે કહ્યું કે INC હવે 'MNC' બની ગયું છે, અને જે-જે પક્ષો સાથે તે જોડાય છે તેઓ વંદે માતરમ સંબંધિત વિવાદો ઊભા કરે છે.

આ ચર્ચા 10 કલાક ચાલવાની છે અને વિરોધી પક્ષ તરફથી ગૌરવ ગોગોઈએ વંદે માતરમના ઐતિહાસિક અને સાંસ્કૃતિક મહત્વ પર પોતાનું પક્ષ રજૂ કર્યું. સરકાર આ અવસરને વર્ષભર વિવિધ કાર્યક્રમોથી ઉજવી રહી છે, જેમાં લોકસભા અને રાજ્યસભામાં વિશેષ ચર્ચાઓનું આયોજન પણ સામેલ છે.