પનામા કેનાલ પર અમેરિકાનો કબજો, કેવી રીતે અને કેટલામાં થયો સોદો?

હોંગકોંગની એક કંપનીએ પનામા કેનાલ પરના બે મોટા બંદરોમાં તેનો બહુમતી હિસ્સો અમેરિકન ફર્મ બ્લેકરોકને વેચી દીધો છે. રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે કહ્યું કે નહેર ચીનના નિયંત્રણ હેઠળ છે અને યુએસએ ચાવીરૂપ શિપિંગ રૂટ પર નિયંત્રણ મેળવવું જોઈએ તેના અઠવાડિયા પછી આ સોદો આવ્યો છે.

યુએસ પ્રમુખ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે આખરે તે કર્યું જે તેઓ લાંબા સમયથી પ્લાન કરી રહ્યા હતા. તેમના પ્રથમ સંસદીય ભાષણમાં, તેમણે જાહેરાત કરી હતી કે પનામા કેનાલ હવે અમેરિકન નિયંત્રણ હેઠળ છે. આને વેપાર યુદ્ધમાં ચીન સામે અમેરિકાની પ્રથમ મોટી જીત તરીકે જોવામાં આવી રહી છે.

પરંતુ શું તમે વિચાર્યું છે કે આ ડીલ કેવી રીતે થઈ અને તેની કિંમત કેટલી? આવો, આખી વાર્તા જાણીએ.

હોંગકોંગ સ્થિત કંપની સીકે ​​હચીસને પનામા કેનાલના બે મોટા બંદરોમાં તેનો બહુમતી હિસ્સો અમેરિકન ફર્મ બ્લેકરોકને વેચ્યો હતો. આ ડીલ 22.8 બિલિયન ડોલરમાં કરવામાં આવી હતી. આ સાથે પનામા કેનાલ સાથે જોડાયેલા અન્ય ઘણા મહત્વપૂર્ણ બંદરો પણ હવે અમેરિકાના નિયંત્રણમાં આવી ગયા છે.

આ ડીલની સૌથી રસપ્રદ વાત એ છે કે આ દ્વારા અમેરિકાએ પનામા કેનાલ પર ચીનની પકડ નબળી કરી. રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે તેને એક મોટી ઉપલબ્ધિ ગણાવી હતી અને કહ્યું હતું કે, "મારા વહીવટીતંત્રે પનામા કેનાલને ફરીથી અમેરિકન નિયંત્રણ હેઠળ લેવાની પ્રક્રિયા શરૂ કરી દીધી છે." આનો સ્પષ્ટ અર્થ એ છે કે હવે અમેરિકાની વ્યૂહાત્મક તાકાત વધુ વધી ગઈ છે.

બ્લેકરોકની આગેવાની હેઠળનું જૂથ પનામા પોર્ટ્સ કંપનીનો 90% હિસ્સો હસ્તગત કરશે. હોંગકોંગની આ કંપની છેલ્લા 20 વર્ષથી પનામા કેનાલના બંને છેડે આવેલા બાલ્બોઆ અને ક્રિસ્ટોબલ બંદરો પર કબજો જમાવી રહી હતી. આ સિવાય આ ડીલ હેઠળ 23 દેશોમાં ફેલાયેલા 199 જહાજોના 43 પોર્ટ અને બર્થિંગ પ્લેસ (BERTS) પણ અમેરિકાના નિયંત્રણમાં આવી ગયા છે.

હોંગકોંગના અબજોપતિ લી કા-શિંગની કંપની, સીકે ​​હચીસન, ચીનની સરકારની સીધી માલિકીની નથી, પરંતુ હોંગકોંગથી તેની કામગીરી તેને ચીનના નાણાકીય કાયદાઓને આધીન બનાવે છે.

આ ઐતિહાસિક સોદાની જાહેરાત થતાં જ હોંગકોંગ સ્ટોક એક્સચેન્જમાં હલચલ મચી ગઈ હતી. સીકે હચીસનના શેરમાં 24.7%નો ઉછાળો આવ્યો, જે છેલ્લા કેટલાક મહિનામાં સૌથી મોટો ઉછાળો છે.

પનામા કેનાલમાંથી દર વર્ષે 12,000 થી વધુ જહાજો પસાર થાય છે, જે વિશ્વના 170 દેશોના 1,920 બંદરો સાથે જોડાયેલા છે. તેનો 75% થી વધુ વેપાર અમેરિકા સાથે સંબંધિત છે, એટલે કે હવે આ ડીલનો સીધો ફાયદો અમેરિકાને મળશે. વ્યૂહાત્મક રીતે અમેરિકાની પકડ હવે વધુ મજબૂત બની છે.

આ ડીલ પર ચીન તરફથી હજુ સુધી કોઈ સત્તાવાર નિવેદન આવ્યું નથી. પરંતુ નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે આનાથી અમેરિકા અને ચીન વચ્ચે વધી રહેલા તણાવમાં એક નવો અધ્યાય જોડાઈ શકે છે. જેપી મોર્ગનના વિશ્લેષકો કહે છે કે આ સોદો ખૂબ જ આશ્ચર્યજનક છે કારણ કે સીકે ​​હચિસનના બંદરો યુએસ-ચીન વિવાદથી સીધી અસર પામ્યા ન હતા. આ એક તકવાદી સોદો હોઈ શકે છે, કારણ કે સીકે ​​હચિસન સામાન્ય રીતે સંપત્તિ વેચવા તૈયાર હોય છે જ્યારે તેમને સારી કિંમત મળે છે.