બાંગ્લાદેશની પૂર્વ PM શેખ હસીનાને ફાંસીની સજા, ઈન્ટરનેશનલ કોર્ટનો ચુકાદો

બાંગ્લાદેશની રાજનીતિમાં ભારે ભૂકંપ સમાન નિર્ણય ત્યારે આવ્યો જ્યારે આંતરરાષ્ટ્રીય ગુના ટ્રિબ્યુનલ (ICT) એ પૂર્વ વડાપ્રધાન શેખ હસીનાને ફાંસીની સજા ફટકારી છે.

આ કેસમાં તેમ પર ગંભીર આરોપો લગાવવામાં આવ્યા હતા કે ગયા વર્ષના 15 જુલાઈથી 5 ઓગસ્ટ વચ્ચે દેશવ્યાપી સરકાર વિરોધી પ્રદર્શનો દરમ્યાન તેઓએ સુરક્ષા દળોને હિંસક દમન માટે આદેશ આપ્યો હતો. સંયુક્ત રાષ્ટ્રના અહેવાલ મુજબ, આ હિંસામાં આશરે 1,400 લોકોનાં મોત થયા હતા, જે 1971ના સ્વતંત્રતા સંગ્રામ પછી બાંગ્લાદેશની ઇતિહાસની સૌથી ભીષણ રાજકીય હિંસા માનવામાં આવે છે.

ટ્રિબ્યુનલના તારણામાં કહેવાયું છે કે મોટા પાયે મૃત્યુનું કારણ સુરક્ષા દળોની સેન્ય બંદૂકોમાંથી છૂટેલી ગોળીઓ હતી, જેમાં ઘાતક ધાતુના છરાઓ ભરેલા હતા. ટ્રિબ્યુનલનું કહેવું છે કે હસીનાએ શાંતિપૂર્ણ રીતે વિરોધ કરી રહેલા વિદ્યાર્થીઓ પર હેલિકોપ્ટરથી બોમ્બમારો કરવાની મંજૂરી આપી હતી, અને અવામી લીગના કાર્યકરો દ્વારા પણ પૂર્વયોજિત હુમલાઓ અંજામ આપવામાં આવ્યા હતા, જે અંગે પક્ષના ઉચ્ચ નેતૃત્વને સંપૂર્ણ જાણ હોવાની સંભાવના વ્યક્ત કરવામાં આવી છે.

આ ચુકાદા પછી ઢાકાની પરિસ્થિતિ ઝડપથી બગડવા લાગી છે. શેખ હસીનાના સમર્થકો રસ્તાઓ પર ઉતરી વિરોધ પ્રદાન કરી રહ્યા છે, અને ઘણા સ્થળોએ અથડામણો અને હિંસા જોવા મળી રહી છે. શેખ હસીનાએ ટ્રિબ્યુનલના આ નિર્ણયને ‘પક્ષપાતી’ અને ‘રાજકીય બદલો’ ગણાવ્યો છે.

ભૂતપૂર્વ ગૃહમંત્રી અસદુઝમાન ખાન કમાલે તો આઈસિટી પર એ ભરડો લીધો કે આ કોર્ટ ગેરકાયદેસર છે અને આ સજા અવામી લીગના નેતૃત્વને આખરે ખતમ કરવા માટેનો ચાલ છે. ટ્રિબ્યુનલના દસ્તાવેજોમાં એ પણ ઉલ્લેખ છે કે હસીનાની સરકારના સમયમાં સૈન્ય, પોલીસ અને RAB દ્વારા ન્યાયવિધિથી પરને વધતા ‘ન્યાયિક હત્યાઓ’ કરવામાં આવી હતી. તપાસના તારણમાં આ પણ જોવા મળ્યું કે હસીના અને અન્ય અધિકારીઓએ સંગઠિત રીતે દમન અને હિંસાનો કાવતરું ઘડ્યું હતું.

શેખ હસીના પર 2024માં થયેલા વિદ્યાર્થીઓના આંદોલનને દમન કરવા દરમ્યાન અમેરિકામાં માનવાધિકારોના ભંગ અને અતિશય બળપ્રયોગનો ગંભીર આરોપ લાગ્યો હતો. એ જ સમયગાળા દરમ્યાન દેશમાં વ્યાપક હિંસા ફાટી નીકળી હતી, જેમાં ઉદ્યોગો ખાસ કરીને ટેક્સટાઇલ ક્ષેત્રને ભારે નુકસાન થયું હતું. 

ઓગસ્ટ 2024માં તેઓ બાંગ્લાદેશ છોડીને ભાગી ગયા હતા અને ત્યારથી દિલ્હીમાં નિર્વાસનમાં રહેતા હતા. હવે ICTના આ ઐતિહાસિક ચુકાદાને પગલે દેશનું રાજકીય વાતાવરણ વધારે તણાવપૂર્ણ બન્યું છે. બાંગ્લાદેશમાં કાયદો-સુરક્ષાની પરિસ્થિતિ ગંભીર બની રહી છે, અને ભવિષ્યમાં આ ચુકાદો વિસ્તારઅને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે બાંગ્લાદેશની રાજકીય Stability પર કેટલો પ્રભાવ પાડશે, તે જોવાનું રહેશે.