રશિયા ઘટતા જન્મ દરથી ચિંતિત, જો શાળાની છોકરીઓ ગર્ભવતી થાય તો સરકાર તેમને 90 હજાર રૂપિયા આપશે

રશિયા ઝડપથી ઘટી રહેલા જન્મ દરથી ચિંતિત થઈ ગયું છે. જન્મ દર વધારવા માટે એક વિચિત્ર યોજના શરૂ કરવામાં આવી છે. આ હેઠળ, શાળા અને કોલેજમાં ભણતી છોકરીઓને હવે ભાડા પર બાળકને જન્મ આપવાની અને તેનો ઉછેર કરવાની મંજૂરી આપવામાં આવી છે. જોકે, આ યોજના શરૂઆત તરીકે રશિયાના કેટલાક ભાગોમાં જ લાગુ કરવામાં આવી છે. આ હેઠળ, શાળાએ જતી છોકરીઓને ગર્ભવતી થવા અને બાળકને જન્મ આપવા અને તેનો ઉછેર કરવા માટે 1,00,000 રુબેલ્સ (એટલે કે લગભગ ₹90,000) થી વધુ રકમ આપવામાં આવી રહી છે.

આ યોજના રશિયાના કેટલાક ભાગોમાં લાગુ છે. છેલ્લા કેટલાક મહિનામાં દસ પ્રદેશોમાં શરૂ કરાયેલી આ નવી પહેલ, રશિયાની નવી વસ્તી વિષયક વ્યૂહરચનાનો એક ભાગ છે, જે માર્ચ 2025 માં અપનાવવામાં આવેલી નીતિને વિસ્તૃત કરે છે. ‘પ્રોનેટાલિઝમ’ એક નીતિ છે જે બાળકો પેદા કરવાનેઆ યોજના ફક્ત પુખ્ત સ્ત્રીઓને લાગુ પડે છે. દેશના જન્મ દરમાં નાટકીય ઘટાડાને ધ્યાનમાં રાખીને આ યોજના તૈયાર કરવામાં આવી છે.  પ્રોત્સાહન આપે છે. રશિયામાં, જન્મ દર વધારવા અને ઘટતી વસ્તીને રોકવા માટે 'પ્રોનેટાલિઝમ' નીતિઓ લાગુ કરવામાં આવી રહી છે. આ નીતિઓમાં તંદુરસ્ત બાળકના જન્મ માટે રોકડ ચુકવણી અને પ્રસૂતિ લાભો જેવા નાણાકીય પ્રોત્સાહનોનો સમાવેશ થાય છે.

રશિયામાં 2023 માં પ્રતિ મહિલા જન્મેલા બાળકોની સંખ્યા 1.41 છે - જે વસ્તીને તેના વર્તમાન કદ પર જાળવી રાખવા માટે જરૂરી 2.05 સ્તરથી ઘણી ઓછી છે. કિશોરવયની છોકરીઓને શાળામાં હોય ત્યારે બાળકો પેદા કરવા માટે પૈસા ચૂકવવા એ રશિયામાં એક વિવાદાસ્પદ મુદ્દો છે. રશિયન પબ્લિક ઓપિનિયન રિસર્ચ સેન્ટર દ્વારા તાજેતરના મતદાન અનુસાર, 43 ટકા રશિયનો આ નીતિને સમર્થન આપે છે, જ્યારે 40 ટકા તેની વિરુદ્ધ છે. પરંતુ તે એક સંકેત છે કે આ દેશ બાળકોની સંખ્યા વધારવાને ઉચ્ચ પ્રાથમિકતા આપે છે.

રશિયનો રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિનને મોટી વસ્તીને સમૃદ્ધ મહાસત્તાનું પ્રતીક, તેમજ વિશાળ (અને વધતા) પ્રદેશ અને શક્તિશાળી લશ્કરી દળ પર નિયંત્રણ માને છે. જો કે, વિરોધાભાસી રીતે, યુક્રેન પર આક્રમણ કરીને અને તેના પ્રદેશને ગેરકાયદેસર રીતે કબજે કરીને રશિયાના ભૌતિક કદમાં વધારો કરવાના તેમના પ્રયાસો પણ રશિયાની વસ્તી ઘટાડવાના સંદર્ભમાં વિનાશક રહ્યા છે. કેટલાક અંદાજ મુજબ યુદ્ધમાં માર્યા ગયેલા રશિયન સૈનિકોની સંખ્યા 250,000 છે, જ્યારે યુદ્ધને કારણે લાખો રશિયનો ભાગી ગયા છે. એવો અંદાજ છે કે 2050 સુધીમાં વિશ્વના ત્રણ-ચતુર્થાંશથી વધુ દેશોમાં પ્રજનન દર એટલો ઓછો હશે કે તેઓ તેમની વસ્તી ટકાવી શકશે નહીં.

પુતિન એકમાત્ર વિશ્વ નેતા નથી જેમણે મહિલાઓને વધુ બાળકો પેદા કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવા માટે નીતિઓ રજૂ કરી છે. હંગેરીમાં, વિક્ટર ઓર્બનની સરકાર ત્રણ કે તેથી વધુ બાળકો ધરાવતા લોકોને કરમાં છૂટ આપી રહી છે. પોલેન્ડમાં, બે કે તેથી વધુ બાળકો ધરાવતા પરિવારોને પ્રતિ બાળક 500 ઝ્લોટી માસિક ચુકવણી કરવામાં આવે છે. પોલેન્ડનું સત્તાવાર ચલણ ઝ્લોટી છે. પરંતુ કેટલાક પુરાવા છે કે આનાથી ઉચ્ચ આવક ધરાવતી પોલિશ મહિલાઓને વધુ બાળકો પેદા કરવા માટે પ્રેરિત કરવામાં આવ્યા નથી, કારણ કે તેમને બીજા બાળક માટે ઉચ્ચ આવક અને કારકિર્દીમાં પ્રગતિનો લાલચ છોડી દેવી પડી શકે છે. તેવી જ રીતે યુએસમાં, રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ મહિલાઓને બાળક પેદા કરવા માટે 5,000 યુએસ ડોલર આપવાનો પ્રસ્તાવ મૂકી રહ્યા છે. આ નીતિઓની અસર મિશ્ર રહી છે. ઘટતા જન્મ દરને ઉલટાવી શકાય તેવો સરળ રસ્તો કોઈ પણ દેશે શોધી કાઢ્યો નથી.