ભારત પછી તાલિબાનનો પ્રહાર: કુનાર નદીનું પાણી રોકતાં પાકિસ્તાનનું સંકટ વધ્યું

ભારત દ્વારા જમ્મુ-કાશ્મીરના પહલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલા બાદ સિંધુ જળ સંધિ હેઠળ પાકિસ્તાનને મળતું પાણી અટકાવવાના નિર્ણયથી પહેલેથી જ ગંભીર જળ સંકટમાં ફસાયેલું પાકિસ્તાન હવે એક વધુ મોટા ઝટકાનો સામનો કરી રહ્યું છે.

અફઘાનિસ્તાનમાં તાલિબાન સરકારએ પણ પાકિસ્તાન માટે મહત્વપૂર્ણ ગણાતી કુનાર નદીના પાણીના વહેણને રોકવાનો નિર્ણય કર્યો છે.

આ નિર્ણય અમલમાં આવ્યા બાદ પાકિસ્તાનના ખૈબર પખ્તૂનખ્વા પ્રાંતમાં પાણીની અછત વધુ વિકટ બનવાની શક્યતા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે. ભારત અને અફઘાનિસ્તાન બંને તરફથી મળેલા આ દબાણે પાકિસ્તાનની કૃષિ અને પીવાના પાણીની વ્યવસ્થા પર ગંભીર અસર પડી શકે છે.

અહેવાલો અનુસાર, તાલિબાન સરકારે લગભગ 500 કિલોમીટર લાંબી કુનાર નદીનું પાણી પાકિસ્તાન તરફ જવા દેવાને બદલે અફઘાનિસ્તાનના નાંગરહાર વિસ્તારમાં વાળવાની યોજના તૈયાર કરી છે. આ યોજના હેઠળ કુનાર નદીનું પાણી દારુન્તા ડેમ તરફ વાળવામાં આવશે, જેથી નાંગરહાર પ્રાંતની ખેતીલાયક જમીનોને પૂરતું સિંચાઈનું પાણી મળી શકે. અફઘાનિસ્તાન ટાઈમ્સના રિપોર્ટ મુજબ વડાપ્રધાન કાર્યાલયના આર્થિક આયોગની ટેકનિકલ સમિતિએ આ દરખાસ્તને મંજૂરી આપી દીધી છે અને હવે અંતિમ નિર્ણય માટે તેને આર્થિક આયોગ સમક્ષ રજૂ કરવામાં આવશે. યોજના અમલમાં આવતા જ પાકિસ્તાન તરફ વહેતા પાણીમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો થવાની શક્યતા છે.

આ નિર્ણય એવા સમયે લેવાયો છે જ્યારે તાજેતરમાં પાકિસ્તાન અને અફઘાનિસ્તાનની સરહદ પર ભારે તણાવ જોવા મળ્યો હતો, જેમાં બંને દેશોના સૈનિકોના મોત થયા હતા. ભલે તાત્કાલિક ઘર્ષણ થંભી ગયું હોય, પરંતુ બંને દેશો વચ્ચે的不વિશ્વાસ યથાવત્ છે. હવે કુનાર નદીના પાણીનો મુદ્દો આ તણાવને ફરી એકવાર ઊંડો કરી શકે છે. પાકિસ્તાન માટે કુનાર નદી એક મહત્વપૂર્ણ જળસ્રોત માનવામાં આવે છે, કારણ કે તે ખૈબર પખ્તૂનખ્વાના અનેક વિસ્તારોમાં ખેતી અને દૈનિક જરૂરિયાતો માટે આધારરૂપ છે.

તાલિબાન સરકારે આ યોજનાને ઝડપથી અમલમાં મૂકવા માટે જળ અને ઉર્જા મંત્રાલયને બંધના નિર્માણ કાર્યમાં તેજી લાવવાના આદેશ આપ્યા છે. ખાસ કરીને વિદેશી કંપનીઓને બદલે સ્થાનિક અફઘાન કંપનીઓને પ્રાથમિકતા આપવાની સૂચના આપવામાં આવી છે, જેથી કામમાં વિલંબ ન થાય. કાબુલમાંથી વહેતી કુનાર નદી પાકિસ્તાનમાં પ્રવેશ કરે છે અને ત્યાં મોટી સંખ્યામાં વસ્તી માટે જીવનરેખા સમાન છે. તેથી અફઘાનિસ્તાનનો આ નિર્ણય પાકિસ્તાન માટે લાંબા ગાળે ગંભીર મુશ્કેલીઓ ઊભી કરી શકે છે.

ઉલ્લેખનીય છે કે ભારતે પહેલેથી જ 1960ની સિંધુ જળ સંધિ રદ કરીને પાકિસ્તાનને મળતું પાણી રોક્યું છે, જેના કારણે પંજાબ સહિત અનેક વિસ્તારોમાં પાણીની ભારે કટોકટી સર્જાઈ છે. હવે અફઘાનિસ્તાન તરફથી પણ પાણી અટકાવવાની તૈયારી થતાં પાકિસ્તાન ચારેબાજુથી જળ સંકટમાં ઘેરાતું જઈ રહ્યું છે. નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે જો આ સ્થિતિ લાંબા સમય સુધી યથાવત્ રહી, તો પાકિસ્તાનની કૃષિ, અર્થવ્યવસ્થા અને આંતરિક સ્થિરતા પર તેની ઊંડી અસર પડી શકે છે.