પાકિસ્તાનની ડગમગતી અર્થવ્યવસ્થા, રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝના આવક કરતાં પણ અર્ધો ભાગ

શનિવારે સાંજે યુદ્ધવિરામની જાહેરાત કર્યા પછી, પાકિસ્તાની સેનાએ રાત્રે જ તેનું ઉલ્લંઘન કર્યું અને ભારત પર ડ્રોન અને મિસાઇલો છોડ્યા. ભારતીય સેનાએ પણ આનો યોગ્ય જવાબ આપ્યો. ખાસ વાત એ છે કે પાકિસ્તાન આ લડાઈને એવા સમયે વધારી રહ્યું છે જ્યારે તે પોતે નાદારીની આરે છે. આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ભંડોળ તરફથી મળેલા $2.3 બિલિયનની મદદથી, તે તેનું દેવું ચૂકવવા સક્ષમ છે.

હકીકતમાં, પાકિસ્તાનની અર્થવ્યવસ્થા ફક્ત હમણાં જ નહીં પરંતુ વર્ષોથી ખરાબ સ્થિતિમાં છે. પાકિસ્તાન સરકાર વર્તમાન પરિસ્થિતિને પણ સંભાળી શકતી નથી.

વર્તમાન પરિસ્થિતિમાં, પાકિસ્તાનની અર્થવ્યવસ્થા એટલી ખરાબ થઈ ગઈ છે કે તેને પોતાના ગુજરાન માટે અન્ય દેશો પાસેથી લોન લેવી પડી રહી છે. એવું નથી કે યુદ્ધ જેવી પરિસ્થિતિઓ પછી પાકિસ્તાનની અર્થવ્યવસ્થા બગડી છે. તે વર્ષોથી લોન પર ચાલી રહ્યું છે.

પરિસ્થિતિ એવી છે કે નાણાકીય વર્ષ 2025-26 માટે પાકિસ્તાનનું આખું બજેટ ભારતીય કંપની રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝના આવકના લગભગ અડધા જેટલું છે.

પાકિસ્તાનનું બજેટ કેટલું છે?

પાકિસ્તાનના નાણા અને મહેસૂલ મંત્રી મુહમ્મદ ઔરંગઝેબે રાષ્ટ્રીય સભામાં બજેટ રજૂ કર્યું. આ બજેટ જુલાઈ ૨૦૨૪ થી જૂન ૨૦૨૫ સુધીનું હતું. તેનો કુલ ખર્ચ રૂ. ૧૮,૯૦૦ બિલિયન (લગભગ US$૬૭.૮૪ બિલિયન) હતો. આ કુલ ખર્ચ રિલાયન્સની આવકનો લગભગ અડધો છે.

રિલાયન્સની આવક કેટલી છે?

નાણાકીય વર્ષ 2024-2025 માટે એટલે કે માર્ચ 2024 થી એપ્રિલ 2025 સુધી રિલાયન્સની આવક 1,071,174 કરોડ રૂપિયા રહી છે. જે યુએસ ડોલરમાં $૧૨૫.૩ બિલિયન થાય છે. રિલાયન્સ ભારતની પહેલી કંપની બની છે જેણે 10 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુની આવક મેળવી છે.

હકીકતમાં, પાકિસ્તાનનું અર્થતંત્ર સંપૂર્ણપણે જર્જરિત થઈ ગયું છે. આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ભંડોળે નાણાકીય વર્ષ 2024-25 (જુલાઈ-જૂન) માં પાકિસ્તાનના GDP વૃદ્ધિ દરનો અંદાજ 3% થી ઘટાડીને 2.6% કર્યો છે. રાજકોષીય ખાધ 6.7% રહેવાનો અંદાજ છે, જે પાછલા નાણાકીય વર્ષના GDP ના 7.4% થી ઓછો છે.

પાકિસ્તાનમાં રેપો રેટ હાલમાં ૧૨% છે, જે જૂન ૨૦૨૪માં રેકોર્ડ ૨૨% હતો. એક ડોલરનું મૂલ્ય ૨૮૦ પાકિસ્તાની રૂપિયા બરાબર છે. મે 2023 માં 38% ના રેકોર્ડ ઉચ્ચ સ્તરે પહોંચ્યા પછી, માર્ચ 2025 માં ફુગાવાનો દર 0.7% ના ત્રણ દાયકાના નીચલા સ્તરે પહોંચી જશે.

લોકોની આર્થિક સ્થિતિ એવી છે કે ૪૦% થી વધુ વસ્તી ગરીબી રેખા નીચે જીવી રહી છે. ઘણા વિસ્તારોમાં 18-18 કલાક વીજળી ગુલ થવાને કારણે ઉદ્યોગો બંધ રહે છે. બેરોજગારીનો દર 8% સુધી પહોંચી ગયો છે. કથળતી આંતરિક પરિસ્થિતિને કારણે, વિદેશી રોકાણ પણ લગભગ નહિવત્ છે.