વરસાદની ઋતુમાં ગંદકી અને દૂષિત પાણીના કારણે ટાઇફોઇડ, ફૂડ પોઇઝનિંગ, ઝાડા અને હેપેટાઇટિસ એ જેવા રોગો ઝડપથી ફેલાય છે. ખુલ્લામાં રાખેલા વાસી ખોરાક અથવા ચાટ-પકોડા જેવા વાસણો ખાવાથી ચેપનું જોખમ વધે છે. આવી સ્થિતિમાં, ઘરે બનાવેલ દૂધ, દહીં અને છાશ ક્યારે ખાવું તે સમજો.

ચોમાસાની ઋતુ આવતાની સાથે જ આપણી પાચન શક્તિ થોડી નબળી પડી જાય છે. આવી સ્થિતિમાં, ઘણા લોકો વિચારવા લાગે છે કે ઠંડુ દૂધ પીવું, દહીં ખાવું કે છાશ લેવાથી શું ફાયદાકારક રહેશે અને શું નુકસાન થઈ શકે છે? ખાસ કરીને જ્યારે હવામાં ભેજ વધુ હોય અને પેટ વારંવાર ભારે લાગે. આયુર્વેદ અનુસાર, દરેક ઋતુમાં શરીરમાં વાત, પિત્ત અને કફના સંતુલન અનુસાર ખોરાક પસંદ કરવો જોઈએ. ચાલો જાણીએ કે વરસાદની ઋતુમાં આ ત્રણમાંથી કયું પસંદ કરવું શ્રેષ્ઠ રહેશે.

ચોમાસાની ઋતુ ગરમીથી રાહત આપે છે, તે આપણા પાચનતંત્ર માટે પણ પડકાર ઉભો કરી શકે છે. આ ઋતુમાં હવામાં ભેજ વધુ હોય છે અને પર્યાવરણમાં બેક્ટેરિયા અને ફૂગની પ્રવૃત્તિ વધે છે, જેના કારણે ખોરાક સંબંધિત રોગોનું જોખમ વધે છે. આયુર્વેદ અને એલોપેથી બંને માને છે કે ચોમાસા દરમિયાન પાચનશક્તિ નબળી પડી જાય છે, જેના કારણે ખોરાક યોગ્ય રીતે પચતો નથી અને ગેસ, એસિડિટી, ઝાડા અથવા ઉલટી જેવી સમસ્યાઓ થવા લાગે છે.

ડૉ. પરાશર કહે છે કે વરસાદમાં ઠંડુ દૂધ પીવાથી શરીરને કામચલાઉ ઠંડક મળે છે, પરંતુ આયુર્વેદ અનુસાર તે કફમાં વધારો કરે છે. આ ઋતુમાં શરીર પહેલાથી જ ભેજ અને શરદીથી પ્રભાવિત હોય છે, આવી સ્થિતિમાં ઠંડુ દૂધ લાળ, ગળામાં દુખાવો, પેટ ફૂલવું અને અપચોનું કારણ બની શકે છે. જે લોકોને એલર્જી, શરદી કે કાકડાની ફરિયાદ હોય છે તેમણે ચોમાસામાં ઠંડુ દૂધ પીવાનું ટાળવું જોઈએ. હા, જો થોડું ગરમ કે હૂંફાળું દૂધ પીવામાં આવે તો તે પાચનમાં સુધારો કરવામાં મદદ કરે છે.

મર્યાદિત માત્રામાં અને યોગ્ય સમયે દહીં - ડૉ. પરાશર કહે છે કે દહીં પોષક તત્વોથી ભરપૂર હોય છે પરંતુ ચોમાસામાં તેને ખાતી વખતે થોડું સમજદાર રહેવું જરૂરી છે. આયુર્વેદ કહે છે કે આ ઋતુમાં દહીં ઘટ્ટ, ભારે અને કફ પેદા કરતું હોય છે, જેના કારણે પાચન પ્રક્રિયા ધીમી પડી શકે છે. વરસાદમાં દહીં ખાવાથી ઘણા લોકોને એસિડિટી, અપચો અથવા કફની સમસ્યા થઈ શકે છે. જો તમારે દહીં ખાવું હોય, તો તેને રાત્રે બિલકુલ નહીં. ઉપર કાળા મરી અથવા થોડી હિંગ ઉમેરીને ખાવાથી તે હળવું બને છે અને નુકસાન ઓછું થાય છે.

છાશ ચોમાસા માટે શ્રેષ્ઠ વિકલ્પ છે - છાશને આયુર્વેદમાં અમૃત સમાન માનવામાં આવે છે, ખાસ કરીને ચોમાસા જેવા ભેજવાળા હવામાનમાં. છાશ હલકી, પચવામાં સરળ અને પેટને ઠંડુ કરે છે. તે ગેસ, અપચો, એસિડિટી જેવી સમસ્યાઓ ઘટાડે છે અને પાચનતંત્રને મજબૂત બનાવે છે. તેમાં કાળા મરી, સિંધવ મીઠું અથવા અજમા ઉમેરવાથી તેના ગુણધર્મો વધે છે. છાશ શરીરમાં એકઠા થયેલા ઝેરી તત્વોને બહાર કાઢવામાં પણ મદદ કરે છે. તેથી, ચોમાસા દરમિયાન તમારા દૈનિક આહારમાં છાશનો સમાવેશ કરો.

આયુર્વેદિક ડૉક્ટર અથવા પાચન નિષ્ણાતની સલાહ લો - વરસાદની ઋતુમાં કેટલાક લોકો માટે ઠંડુ દૂધ અને દહીં હાનિકારક હોઈ શકે છે, પરંતુ છાશ એક સલામત, હળવું અને પાચન વિકલ્પ છે. આયુર્વેદ ઋતુ અનુસાર ખાવાની અને તમારા શરીરની પ્રકૃતિને સમજવાની સલાહ પણ આપે છે. જો તમને વારંવાર પેટ સંબંધિત કોઈ સમસ્યા થઈ રહી હોય, તો તમારી સારવાર કરવાને બદલે, ચોક્કસપણે આયુર્વેદિક ડૉક્ટર અથવા પાચન નિષ્ણાતની સલાહ લો. યોગ્ય આહાર અને થોડી સમજણ સાથે, ચોમાસાને પણ સ્વસ્થ બનાવી શકાય છે.

Tags : Monsoon | Monsoon Health Tips | Health is Wealth | Lifestyle Tips