સ્ત્રીઓમાં સર્વાઇકલ કેન્સરના પ્રારંભિક લક્ષણો શું છે, આ રોગને કેવી રીતે અટકાવવો

ગર્ભાશયનું કેન્સર એ સ્ત્રીઓમાં ઝડપથી વધતો ગંભીર રોગ છે, પરંતુ સમયસર ઓળખ અને નિવારણ દ્વારા તેને અટકાવી શકાય છે. આવી સ્થિતિમાં, ચાલો જાણીએ કે આ કેન્સર શા માટે થાય છે, તેના પ્રારંભિક લક્ષણો શું છે અને આ રોગથી કેવી રીતે બચી શકાય.

સર્વાઇકલ કેન્સર એ સ્ત્રીઓમાં જોવા મળતું એક ગંભીર પ્રકારનું કેન્સર છે, જે સ્ત્રીઓના શરીરના નીચેના ભાગમાં હાજર સર્વિક્સમાં થાય છે. આ કેન્સર મુખ્યત્વે માનવ પેપિલોમાવાયરસ (HPV) ચેપને કારણે થાય છે. જો આ વાયરસ લાંબા સમય સુધી શરીરમાં રહે તો તે કેન્સરનું સ્વરૂપ લઈ શકે છે. ભારતમાં તાજેતરના વર્ષોમાં સર્વાઇકલ કેન્સરના કેસોમાં વધારો થયો છે. વર્લ્ડ હેલ્થ ઓર્ગેનાઈઝેશન (WHO) અનુસાર, ભારતમાં દર વર્ષે હજારો મહિલાઓ આ રોગથી પ્રભાવિત થાય છે. સર્વાઇકલ કેન્સર જો શરૂઆતના તબક્કામાં જ શોધી કાઢવામાં આવે તો તે સંપૂર્ણપણે મટાડી શકાય છે, પરંતુ જ્યારે તેનું સ્ટેજ વધે છે ત્યારે તેની સારવાર મુશ્કેલ બની જાય છે. ચાલો જાણીએ તેના અન્ય કારણો પણ.

દિલ્હીની સફદરજંગ હોસ્પિટલના ગાયનેકોલોજી વિભાગમાં ડૉ. સલોની ચઢ્ઢા કહે છે કે સર્વાઇકલ કેન્સરનું સૌથી મોટું કારણ HPV ચેપ છે. આ ઉપરાંત, નબળી રોગપ્રતિકારક શક્તિને કારણે, શરીર આ વાયરસ સામે અસરકારક રીતે લડવામાં સક્ષમ નથી, જેના કારણે તેની અસર વધે છે. ધૂમ્રપાન કરતી સ્ત્રીઓને સર્વાઇકલ કેન્સરનું જોખમ પણ વધુ હોય છે, કારણ કે તમાકુમાં રહેલા હાનિકારક તત્વો રોગપ્રતિકારક શક્તિને નબળી બનાવી શકે છે. જે સ્ત્રીઓને બહુવિધ ગર્ભાવસ્થા થઈ હોય તેમને પણ જોખમ વધારે હોય છે કારણ કે ત્યાં હોર્મોન્સ અને સર્વિક્સ પર વધુ દબાણ હોય છે. મૌખિક ગર્ભનિરોધક ગોળીઓના લાંબા ગાળાના ઉપયોગથી હોર્મોનલ અસંતુલન પણ થઈ શકે છે, જે સર્વાઇકલ કેન્સરનું જોખમ વધારી શકે છે.

જો પીરિયડ્સ વચ્ચે, સંભોગ પછી અથવા મેનોપોઝ પછી રક્તસ્રાવ થતો હોય, તો તેને અવગણવું જોઈએ નહીં. આ લક્ષણ સૌથી સામાન્ય ચિહ્નોમાંનું એક છે. રક્તસ્રાવની માત્રા હળવાથી ભારે સુધીની હોઈ શકે છે. જો યોનિમાર્ગમાંથી દુર્ગંધયુક્ત જાડા સફેદ અથવા લાલ સ્રાવ હોય તો તે કેન્સરનું લક્ષણ હોઈ શકે છે. કોઈપણ કારણ વગર પેટના નીચેના ભાગમાં દુખાવો અથવા અસ્વસ્થતા અનુભવવી એ પણ એક લક્ષણ હોઈ શકે છે. આ પીડા સતત હોઈ શકે છે અથવા ક્યારેક ક્યારેક અનુભવાય છે

સંભોગ દરમિયાન દુખાવો અથવા રક્તસ્રાવ પણ આ કેન્સરની નિશાની હોઈ શકે છે. આ સિવાય તેના લક્ષણોમાં વારંવાર પેશાબ થવો, પેશાબ કરતી વખતે બળતરાની લાગણી થવી અથવા પેશાબમાં લોહી આવવું, શરીરમાં નબળાઈની લાગણી અને ઝડપથી વજન ઘટવું પણ સામેલ છે. સર્વાઇકલ કેન્સર લસિકા ગાંઠોને પણ અસર કરી શકે છે, જેના કારણે પગમાં સોજો આવે છે. જો આમાંના કોઈપણ લક્ષણો દેખાય, તો તરત જ ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરો. આવો જાણીએ આનાથી કેવી રીતે બચી શકાય.

એચપીવી રસી
સર્વાઇકલ કેન્સરને રોકવા માટે આ રસી સૌથી અસરકારક રીત છે. 9 થી 26 વર્ષની વયની છોકરીઓ અને મહિલાઓએ આ રસી લેવી જોઈએ.

પેપ સ્મીયર ટેસ્ટ
આ ટેસ્ટ 21 વર્ષની ઉંમરથી દર 3 વર્ષે થવો જોઈએ, જેથી પ્રારંભિક તબક્કામાં કેન્સરની ઓળખ કરી શકાય.

સલામત સંભોગ
સંભોગ દરમિયાન કોન્ડોમનો ઉપયોગ કરીને HPV ચેપનું જોખમ ઘટાડી શકાય છે.

ધૂમ્રપાન ટાળો
ધુમ્રપાન છોડવાથી સર્વાઇકલ કેન્સરનું જોખમ ઘટાડી શકાય છે.

સ્વસ્થ જીવનશૈલી અપનાવો
સ્વસ્થ આહાર અને કસરત રોગપ્રતિકારક શક્તિને મજબૂત બનાવી શકે છે.