ઉજ્જૈનમાં બાબા મહાકાલની ભસ્મથી શા માટે કરવામાં આવે છે પૂજા

આજે એટલે કે 11 ઓક્ટોબર, 2022ના રોજ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી ઉજ્જૈન મહાકાલ લોકના રૂપમાં દેશવાસીઓને એક મોટી અને ખાસ ભેટ આપશે. અહીં ભગવાન શિવ પર આધારિત 190 મૂર્તિઓ છે અને અહીં 108 સ્તંભો સ્થાપિત કરવામાં આવ્યા છે. મહાકાલ લોકમાં ભગવાન શિવ સાથે જોડાયેલી ઘણી વાતો કહેવામાં આવી છે. આ સાથે, પવિત્ર શહેર ઉજ્જૈનમાં બાબા મહાકાલના દર્શન કરવા માટે દેશના ઘણા ભાગોમાંથી દરરોજ લાખો શ્રદ્ધાળુઓ આવે છે. માન્યતાઓ અનુસાર, બાબા મહાકાલના દર્શન કરવાથી જીવન અને મૃત્યુના ચક્રનો અંત આવે છે અને વ્યક્તિ મૃત્યુ પછી મોક્ષ પ્રાપ્ત કરે છે.

પરંતુ આ બધામાં બાબા મહાકાલની ભસ્મ આરતીના દર્શન કરવા લાખો ભક્તો આવે છે.મહાકાલેશ્વર મંદિર વિશ્વનું એકમાત્ર તીર્થસ્થાન છે જ્યાં વૈદિક મંત્રો, શંખ, ડમરુ સાથે બાબા ભોલેનાથની ભસ્મ આરતી કરવામાં આવે છે. આ આરતી ભારતીય મહાનિર્વાણ અખાડાના મહંત અથવા તેમના પ્રતિનિધિ દ્વારા કરવામાં આવે છે. ભસ્મ આરતીનો નિયમ શું છે અને તેની સાથે જોડાયેલી પ્રાચીન વિધિની ક્રિયામાં ફેરફાર વિશે કોને ખબર પડી.

ભસ્મ આરતી પહેલા ભક્તો ભગવાન મહાકાલને જળ ચઢાવે છે. પરંતુ તેમને સાદા કપડા પહેરવાની છૂટ નથી. પુરુષોને માત્ર ધોતી પહેરવાની છૂટ છે અને તેઓ માત્ર આ આરતી જોઈ શકે છે. માત્ર મહંત અને અખાડાના પ્રતિનિધિઓને જ આરતી કરવાનો અધિકાર છે. બીજી તરફ, આ સમયગાળા દરમિયાન મહિલાઓને ગર્ભગૃહમાં પ્રવેશવાની મંજૂરી નથી. કારણ કે આ સમયે ભગવાન નિરાકાર સ્વરૂપમાં છે અને આ સ્વરૂપમાં ભગવાન શિવના દર્શન મહિલાઓ માટે વર્જિત છે. પરંતુ ભસ્મ આરતી જોવા આવતા લોકો નંદી મંડપ, ગણેશ મંડપ અને કાર્તિકેય મંડપમાં બેસીને આ આરતીમાં હાજરી આપી શકે છે.

દંતકથાઓ અનુસાર, પૌરાણિક સમયગાળા દરમિયાન દુષણ નામના રાક્ષસે ઉજ્જૈન શહેરમાં વિનાશ સર્જ્યો હતો. ત્યારે લોકોએ ભગવાન શિવને આ ક્રોધ દૂર કરવા વિનંતી કરી. ભગવાન શિવે દુષ્ટનો સંહાર કર્યો અને નગરવાસીઓની વિનંતી પર મહાકાલના રૂપમાં અહીં સ્થાયી થયા. એવું માનવામાં આવે છે કે બાબા ભોલેનાથે ભસ્મથી પોતાની જાતને શણગારી હતી. તેથી જ આજે પણ મહાદેવ ભસ્મથી શોભિત છે. આ પહેલું એવું મંદિર છે જ્યાં દિવસમાં 6 વખત ભગવાન શિવની આરતી કરવામાં આવે છે. પરંતુ દિવસની શરૂઆત ભસ્મ આરતીથી થાય છે.

ઘણા વર્ષો પહેલા ભગવાન મહાકાલની આરતી ચિતાની ભસ્મથી કરવામાં આવી હતી. જ્યાં આજે મહાકાલ મંદિરની સ્થાપના કરવામાં આવી છે, તે આખો વિસ્તાર મારઘાટ એટલે કે સ્મશાનભૂમિ હતો. પરંતુ સમયની સાથે તેમાં પણ બદલાવ આવ્યો અને આજે બાબા મહાકાલની ભસ્મ આરતી માટેની સામગ્રી ગાયના છાણમાંથી તૈયાર કરવામાં આવે છે.

દરરોજ સાંજે મહાકાલ મંદિરનો સેવક કમંડળ લઈને ઉઘાડા પગે શહેરના પ્રવાસે જાય છે અને મહાકાલના ભક્તો તે કમંડળમાં આરતી માટે જરૂરી સામગ્રીઓ ચઢાવે છે. તેમાંથી આરતીમાં વપરાતી સામગ્રી તૈયાર કરવામાં આવે છે.