હિટ વેવ સ્વાસ્થ્યને કેવી અસર કરે છે? આનાથી બચવા માટે આપણે શું કરવું જોઈએ?

હવામાન વિભાગે આ વખતે વધુ ગરમી પડવાની શક્યતા વ્યક્ત કરી છે. એપ્રિલથી જૂન દરમિયાન દેશમાં ગરમીનો પ્રકોપ જોવા મળી શકે છે.

યુપી, બિહાર સહિત દેશના 16 રાજ્યોમાં ગરમીનું મોજું આવવાની આગાહી કરવામાં આવી છે. ગરમીનું મોજું પણ જીવલેણ સાબિત થઈ શકે છે. આના કારણે દર વર્ષે લોકો મૃત્યુ પામે છે. વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠન અનુસાર, ગરમીના મોજા વિશ્વભરમાં મૃત્યુનું મુખ્ય કારણ છે. ૧૯૯૮ થી ૨૦૧૭ સુધી, ગરમીના કારણે વિશ્વભરમાં ૧.૬ મિલિયનથી વધુ લોકો મૃત્યુ પામ્યા હતા. આ વખતે ભારતમાં પણ ગરમીનું જોખમ વધારે છે. આવી સ્થિતિમાં લોકોએ સતર્ક રહેવાની જરૂર છે.

વિશ્વ આરોગ્ય સંગઠન અનુસાર, જ્યારે મેદાની વિસ્તારોમાં તાપમાન 40 ડિગ્રીને પાર કરે છે અને ગરમ પવન ફૂંકાય છે, ત્યારે તેને ગરમીનું મોજું કહેવામાં આવે છે. જે વિસ્તારોમાં ગરમીનું મોજું પ્રવર્તી રહ્યું છે, ત્યાં જો કોઈ વ્યક્તિ કલાકો સુધી બહાર રહે તો તેને ગરમીની અસર થઈ શકે છે. જેના કારણે શરીરમાં પાણીની ઉણપ થાય છે. હીટસ્ટ્રોક થયા પછી, તીવ્ર માથાનો દુખાવો થાય છે અને ચક્કર પણ આવે છે. જો આ લક્ષણો દેખાયા પછી સમયસર સારવાર ન આપવામાં આવે તો, હીટ સ્ટ્રોક મૃત્યુનું કારણ બની શકે છે.

લેડી હાર્ડિંગ હોસ્પિટલના મેડિસિન વિભાગના ડૉ. સુભાષ ગિરી સમજાવે છે કે જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ લાંબા સમય સુધી ગરમ તાપમાનમાં રહે છે, ત્યારે શરીરને શરીરનું તાપમાન જાળવવા માટે વધુ લોહી પંપ કરવું પડે છે. આ સમયગાળા દરમિયાન બ્લડ પ્રેશર પણ જાળવી રાખવું પડે છે. આ કારણે હૃદયને વધુ મહેનત કરવી પડે છે. આ સમય દરમિયાન, કેટલાક લોકોમાં હૃદયના ધબકારા પ્રતિ મિનિટ ૧૧૦ ની ઝડપને પાર કરે છે. જો હૃદયના ધબકારા અચાનક ઝડપથી વધી જાય અને લાંબા સમય સુધી ચાલુ રહે, તો તે હૃદયની નિષ્ફળતા તરફ દોરી શકે છે. તેની શરૂઆત ચક્કર અને ઉલટીથી થાય છે. વ્યક્તિ બેભાન થઈ જાય છે. તેની નાડી ઓછી થઈ જાય છે અને ઘણા કિસ્સાઓમાં મગજમાં લોહીનો પુરવઠો શક્ય નથી, જે મૃત્યુનું કારણ બને છે.

દિલ્હીના એક વરિષ્ઠ ચિકિત્સક ડૉ. અજય કુમાર કહે છે કે કેટલાક લોકોમાં ગરમીના કારણે કિડની પણ ફેલ થઈ શકે છે. આવું એટલા માટે થાય છે કારણ કે ઊંચા તાપમાનને કારણે, વધુ પડતો પરસેવો થાય છે અને શરીરમાંથી પાણી ઓછું થવા લાગે છે. જો કોઈ વ્યક્તિ આ સમયગાળા દરમિયાન તરસ્યો રહે અને પાણી ન પીવે તો કિડનીના કાર્ય પર અસર થવા લાગે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં તે કિડનીને અસર કરે છે.

હીટ સ્ટ્રોક આવે ત્યારે કયા પ્રકારના લક્ષણો જોવા મળે છે?
તીવ્ર માથાનો દુખાવો

ચક્કર

અતિશય પરસેવો

સ્નાયુમાં દુખાવો

ગરમીના મોજાથી પોતાને કેવી રીતે બચાવવું
ભારે ગરમીમાં બહાર જવાનું ટાળો

તમારા માથાને ઢાંકીને રાખો.

હળવા, ઢીલા અને શ્વાસ લઈ શકાય તેવા કપડાં પહેરો

હંમેશા તમારી સાથે પાણીની બોટલ રાખો