ભારતનો દરિયાઈ સુરક્ષા પર ભાર, ભારતીય નૌકાદળે IOS સાગર અને AIKEYME પહેલ શરૂ કરી

ભારતીય નૌકાદળે હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં દરિયાઈ સુરક્ષા વધારવા માટે IOS સાગર અને AIKEYME જેવી નવી પહેલ શરૂ કરી છે. IOS સાગર હેઠળ, INS સુનયના ઘણા આફ્રિકન દેશો સાથે સહયોગમાં કામ કરશે. જ્યારે AIKEYME એ એક બહુપક્ષીય દરિયાઈ કવાયત છે જેમાં આફ્રિકન દેશો સાથે સહયોગ સામેલ છે.

ભારતીય નૌકાદળે છેલ્લા દસ વર્ષમાં હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્ર (IOR) માં દરિયાઈ સુરક્ષાને મજબૂત બનાવવા માટે ઘણા મહત્વપૂર્ણ પગલાં લીધાં છે. આ માટે, ભારતીય નૌકાદળે ઘણા દેશોની નૌકાદળો અને દરિયાઈ એજન્સીઓ સાથેના સંબંધોને વધુ ગાઢ બનાવ્યા છે. ભારતે 'સુરક્ષા અને પ્રદેશમાં બધા માટે વિકાસ' (SAGAR) હેઠળ સંયુક્ત નૌકાદળ કવાયત, સંકલિત પેટ્રોલિંગ, માહિતીનું આદાનપ્રદાન, માનવતાવાદી સહાય અને આપત્તિ રાહત (HADR) પ્રયાસો પર ભાર મૂક્યો છે.

હવે, જ્યારે SAGAR તેના બીજા દાયકામાં પ્રવેશ કરી રહ્યું છે, ત્યારે માર્ચ 2025 માં પીએમ મોદીએ મોરેશિયસની મુલાકાત દરમિયાન 'પરસ્પર અને સર્વાંગી વિકાસ માટે સુરક્ષા ક્ષેત્રમાં' (MAHASAGAR) પહેલની જાહેરાત કરી હતી. આ અંતર્ગત, ભારતીય નૌકાદળે IOS સાગર અને AIKEYME નામની બે નવી પહેલ શરૂ કરી છે, જે હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં ભારતને 'પ્રાથમિક સુરક્ષા ભાગીદાર' અને 'પ્રથમ પ્રતિભાવ આપનાર' તરીકે સ્થાપિત કરવા તરફ મહત્વપૂર્ણ પગલાં છે.

IOS સાગર (હિંદ મહાસાગર જહાજ સાગર) એ હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં નૌકાદળ સહયોગને વધુ મજબૂત બનાવવા માટે એક મુખ્ય પહેલ છે. આ કાર્યક્રમ હેઠળ, ભારતીય નૌકાદળનું જહાજ INS સુનયના એપ્રિલ 2025 માં એક મહિના માટે દક્ષિણ-પશ્ચિમ હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં તૈનાત કરવામાં આવશે. આ મિશનમાં નવ મિત્ર વિદેશી દેશો (FFCs) - કોમોરોસ, કેન્યા, મેડાગાસ્કર, માલદીવ, મોરેશિયસ, મોઝામ્બિક, સેશેલ્સ, શ્રીલંકા અને દક્ષિણ આફ્રિકાના નૌકાદળો સામેલ થશે.

તેમાં ઘણી કસરતો શામેલ છે જેમ કે-
મુલાકાત લીધેલા બંદરો: INS સુનયના તાંઝાનિયા (દાર-એ-સલામ), મોઝામ્બિક (નાકાલા), મોરેશિયસ (પોર્ટ લુઇસ), સેશેલ્સ (પોર્ટ વિક્ટોરિયા) અને માલદીવ (માલે) ની મુલાકાત લેશે.
સંયુક્ત દેખરેખ: આ જહાજ તાંઝાનિયા, મોઝામ્બિક, મોરેશિયસ અને સેશેલ્સના એક્સક્લુઝિવ ઇકોનોમિક ઝોન (EEZ) નું નિરીક્ષણ કરશે.
તાલીમ કાર્યક્રમ: કોચીના વિવિધ ભારતીય નૌકાદળ તાલીમ કેન્દ્રો ખાતે FFC નાવિકો માટે બે અઠવાડિયાની વિશેષ તાલીમ વર્કશોપ યોજાશે.
AIKEYME કવાયત: IOS સાગરમાં ભાગ લેનારા ખલાસીઓ દાર-એ-સલામ, તાન્ઝાનિયા ખાતે યોજાનારી AIKEYME કવાયતના બંદર તબક્કાના પણ સાક્ષી બનશે.
AIKEYME: ભારત-આફ્રિકા વચ્ચે દરિયાઈ સુરક્ષા સહયોગ
ભારત અને આફ્રિકન દેશોએ દરિયાઈ સુરક્ષાને સર્વોચ્ચ પ્રાથમિકતા આપી છે અને દરિયાઈ ગુના, ચાંચિયાગીરી, ગેરકાયદેસર પ્રવૃત્તિઓ, માનવ અને ડ્રગની હેરફેર, અને અનિયંત્રિત અને ગેરકાયદેસર માછીમારી જેવા પડકારોનો સામનો કરવા માટે સહયોગ વધારવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે. આ દિશામાં, ભારતીય નૌકાદળ અને તાંઝાનિયા પીપલ્સ ડિફેન્સ ફોર્સ (TPDF) 'આફ્રિકા-ભારત દરિયાઈ સુરક્ષા ભાગીદારી'ને મજબૂત બનાવવા માટે સંયુક્ત રીતે બહુપક્ષીય દરિયાઈ કવાયત AIKEYMEનું આયોજન કરી રહ્યા છે.

આ કવાયત ટાન્ઝાનિયાના દાર-એ-સલામમાં યોજાશે.
તે એપ્રિલ 2025 ના મધ્યમાં યોજાશે અને ઉદ્ઘાટન સમારોહમાં ભારતના સંરક્ષણ પ્રધાન (RM) હાજરી આપશે.
ભારત અને તાંઝાનિયા ઉપરાંત, કોમોરોસ, જીબુટી, એરિટ્રિયા, કેન્યા, મેડાગાસ્કર, મોરેશિયસ, મોઝામ્બિક, સેશેલ્સ અને દક્ષિણ આફ્રિકા પણ આ કવાયતમાં ભાગ લેશે.
આમાં ચાંચિયાગીરી વિરોધી અને માહિતી શેરિંગ, સીમેનશિપ તાલીમ અને બોર્ડિંગ, શોધ અને જપ્તી (VBSS) જેવી પ્રવૃત્તિઓ પર ટેબલટોપ અને કમાન્ડ પોસ્ટ કસરતોનો સમાવેશ થશે.
તેમાં દરિયાઈ યુદ્ધ કૌશલ્ય, શોધ અને બચાવ (SAR), નાના હથિયારો પર ફાયરિંગ અને હેલિકોપ્ટર કામગીરી જેવા અભ્યાસોનો સમાવેશ થશે.