દરિયાઈ સુરક્ષામાં ઐતિહાસિક પગલું: ભારત-અમેરિકા સંયુક્ત મિશન

ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે એક મહત્વપૂર્ણ ડીલ પર હસ્તાક્ષર કરવામાં આવ્યા છે, જેમાં બંને દેશ સોનાર બુઆય વિકસાવવા પર સાથે મળીને કામ કરશે. દરિયાની સુરક્ષાને લઈને અમેરિકન ડિઝાઈન સોનાર બુઆયને લઈને પ્રથમ વખત આવો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે.

હિંદ મહાસાગરમાં સુરક્ષાને મજબૂત કરવા માટે ભારત અને અમેરિકાએ ઐતિહાસિક કરાર પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. બંને દેશો હવે સોનાર બુઆયનું સહ-નિર્માણ કરવાની યોજના બનાવી રહ્યા છે. સોનાર બુઆય એ એક અદ્યતન સાધન/ટેકનોલોજી છે જેનો ઉપયોગ સમુદ્રની ઊંડાઈમાં સબમરીનને શોધવા માટે થાય છે, જે ભારતીય નૌકાદળની શક્તિને વધુ વધારશે.

આ કરારની જાહેરાત 6 જાન્યુઆરી, 2025 ના રોજ કરવામાં આવી હતી, જ્યારે યુએસ રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા સલાહકાર જેક સુલિવાન ભારતની મુલાકાતે આવ્યા હતા. તેમની મુલાકાતનો હેતુ ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે સંરક્ષણ અને ટેકનિકલ સહયોગને નવી ઊંચાઈએ લઈ જવાનો હતો.

આ ભાગીદારીમાં અમેરિકાની અલ્ટ્રા મેરીટાઇમ અને ભારતની જાહેર ક્ષેત્રની કંપની ભારત ડાયનેમિક્સ લિમિટેડનો સમાવેશ થાય છે. આવું પહેલીવાર થઈ રહ્યું છે કે બંને દેશો સંયુક્ત રીતે અમેરિકન ડિઝાઈન કરેલા સોનાર બુઆયનું નિર્માણ કરશે.

સોનાર બુઆય પાણીની અંદરના અવાજો સાંભળવામાં અને સબમરીનની હિલચાલ પારખવામાં સક્ષમ છે. તે એરક્રાફ્ટ, જહાજો અથવા સબમરીનમાંથી તૈનાત કરવામાં આવે છે. આ સાધનસામગ્રી રીઅલ-ટાઇમ ડેટા પ્રદાન કરે છે, જે નેવીની ઓપરેશનલ કાર્યક્ષમતામાં અનેકગણો વધારો કરે છે.

આ કરાર એવા સમયે થયો છે જ્યારે ચીનની નૌકાદળ હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં પોતાની ગતિવિધિઓ વધારી રહી છે. ભારતીય અને અમેરિકન નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે આ સહયોગ માત્ર ભારતની દરિયાઈ સુરક્ષાને મજબૂત બનાવશે નહીં, પરંતુ બંને દેશો વચ્ચેના સંરક્ષણ સંબંધોને પણ ગાઢ બનાવશે. હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્રમાં વ્યૂહાત્મક સંતુલન જાળવવા માટે આ પગલું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ સાબિત થઈ શકે છે.

સોનાર બુઆય નૌકાદળની દુનિયામાં એક ખાસ ટેક્નોલોજી છે. તેની મદદથી, પાણીની નીચે હાજર પદાર્થો શોધી કાઢવામાં આવે છે. સોનાર એક ઉપકરણ છે જેનો ઉપયોગ વાવણીમાં થાય છે. આ સાધન પાણીમાં ધ્વનિ તરંગો મોકલે છે અને તેમના પ્રતિબિંબને રેકોર્ડ કરે છે. તેના દ્વારા પાણીમાં હાજર વસ્તુઓને શોધી શકાય છે.