રક્ષાબંધનની ઉજવણી કેવી રીતે શરૂ થઈ? તેની વાર્તા મુઘલ બાદશાહ હુમાયુ સાથે પણ જોડાયેલી છે.

રાખી તહેવાર એટલે ભાઈ અને બહેન વચ્ચેના પ્રેમનો તહેવાર. આપણે આપણા ભાઈ-બહેનો સાથે ગમે તેટલી લડાઈ કરીએ, આપણે તેમના વિના જીવી શકતા નથી. આ દિવસે, ભાઈ અને બહેન વચ્ચેના આ અણબનાવથી ભરેલા સંબંધોની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. સાવન મહિનાની પૂર્ણિમાના દિવસે ઉજવાતો આ તહેવાર (રક્ષા બંધન 2024) આ વર્ષે 19 ઓગસ્ટે ઉજવવામાં આવશે. આ દિવસે, બહેનો પોશાક પહેરે છે અને તેમના ભાઈની આરતી કરે છે, તેના પર તિલક લગાવે છે અને તેના કાંડા પર રાખડી બાંધીને તેની સુખાકારી માટે પ્રાર્થના કરે છે ઉપરાંત, ભાઈ તેની બહેનને વચન આપે છે કે તે હંમેશા તેનું રક્ષણ કરશે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે આ તહેવારની ઉજવણી કેવી રીતે શરૂ થઈ? આની પાછળ વિવિધ ધર્મો અને ઈતિહાસ સાથે જોડાયેલી ઘણી વાર્તાઓ છે, જેના વિશે તમારે જાણવું જ જોઈએ.

આ વાર્તા કૃષ્ણ-દ્રૌપદી સાથે સંબંધિત છે

મહાભારત સાથે જોડાયેલી એક કથા છે કે ભગવાન કૃષ્ણ દ્રૌપદીને પોતાની બહેન માનતા હતા. તમને જણાવી દઈએ કે દ્રૌપદીને પંચકન્યાઓમાંની એક માનવામાં આવે છે. એક સમયે ભગવાન કૃષ્ણની આંગળીમાં ઈજા થઈ અને લોહી વહેવા લાગ્યું. આને રોકવા માટે, દ્રૌપદીએ તેની સાડીનો છેડો ફાડી નાખ્યો અને તેની આંગળી પર પટ્ટી બાંધી દીધી.

વચન આપ્યું ન હતું કે તેઓ તેનું રક્ષણ કરશે. આ માટે તે તેના ગેટકીપર તરીકે કામ કરતો હતો. આ કારણે દેવી લક્ષ્મી વૈકુંઠમાં એકલા રહેતા હતા. તેના પતિને પાછા લાવવા માટે, તેણીએ એક સામાન્ય સ્ત્રીનું રૂપ ધારણ કર્યું અને આશ્રય મેળવવા માટે રાજા બલી પાસે ગઈ. બાલીએ તેને પોતાના મહેલમાં રહેવા માટે જગ્યા આપી. દેવી લક્ષ્મીના આગમન સાથે જ બાલીના જીવનમાં સુખ-સમૃદ્ધિ વધવા લાગી.

પછી એક દિવસ, સાવન મહિનાની પૂર્ણિમાના દિવસે, દેવી લક્ષ્મીએ બાલીના કાંડા પર દોરો બાંધ્યો અને તેના માટે શુભકામનાઓ આપી. આનાથી પ્રસન્ન થઈને બલિએ તેને પોતાની ઈચ્છિત ઈચ્છા પૂછવા કહ્યું. આના પર દેવી લક્ષ્મીએ દ્વારપાલ તરફ ઈશારો કર્યો અને પોતાના સાચા સ્વરૂપમાં પ્રગટ થઈ. ભગવાન વિષ્ણુએ પણ પોતાનું મૂળ સ્વરૂપ ધારણ કર્યું હતું. બલિએ પોતાનું વચન પૂર્ણ કર્યું અને ભગવાન વિષ્ણુને દેવી લક્ષ્મી સાથે વૈકુંઠ જવા માટે કહ્યું. ત્યારથી રક્ષાબંધનનો તહેવાર ઉજવવા લાગ્યો.

રાણી કર્ણાવતી અને હુમાયુની વાર્તા

રક્ષાબંધન વિશે વાત કરવી અને રાણી કર્ણાવતીનો ઉલ્લેખ ન કરવો એ અશક્ય છે. રાણી કર્ણાવતીના લગ્ન મેવાડના રાજા રાણા સાંગા સાથે થયા હતા. રાણા સાંગા ગુજરાતના શાસક બહાદુર શાહ સાથેના યુદ્ધમાં શહીદ થયા હતા. આવી સ્થિતિમાં મેવાડને હારથી બચાવવા માટે રાણી કર્ણાવતીએ મુઘલ શાસક હુમાયુને પત્ર લખીને રાખડી મોકલી અને મદદ માટે પ્રાર્થના કરી, પરંતુ આ રાખડી સમ્રાટ હુમાયુ પાસે ખૂબ જ મોડી પહોંચી. આને કારણે હુમાયુ તેની સેના સાથે મેવાડ પહોંચ્યો ત્યાં સુધીમાં રાણી કર્ણાવતીએ જૌહર કરી લીધું હતું અને બહાદુર શાહ જીતી ચૂક્યા હતા.