પ્રતિબંધની બાબતમાં રશિયા ટોચ પર, ભારત આવ્યું સમર્થનમાં, હવે ભારતીય ચલણમાં થશે વેપાર!
આ સ્થિતિમાં ભારત પોતાના જૂના મિત્રની મદદ કરી શકે છે. માહિતી અનુસાર, રશિયન બેંકો નિકાસકારો સાથે રૂપિયા-રુબલ પેમેન્ટ સ્વીકારવા માટે વાત કરી રહી છે.
પ્રતિબંધની બાબતમાં, રશિયા (રશિયા પર પ્રતિબંધ) હાલમાં વિશ્વમાં પ્રથમ સ્થાને છે. યુક્રેન (રશિયા-યુક્રેન કટોકટી) પરના હુમલાને કારણે અમેરિકા અને યુરોપ સહિતના સહયોગી દેશોએ રશિયા પર તમામ પ્રકારના પ્રતિબંધો લાદ્યા છે. પ્રતિબંધોના મામલામાં તે ઈરાન કરતાં ઘણું આગળ નીકળી ગયું છે. તેના 630 અબજ ડોલરના અનામતનો કોઈ ઉપયોગ થયો ન હતો. યુએસએ ડોલર-રુબલ કરન્સી સ્વેપ તેમજ SWIFT ચૂકવણી પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે.
આ સ્થિતિમાં ભારત પોતાના જૂના મિત્રની મદદ કરી શકે છે. માહિતી અનુસાર, રશિયન બેંકો નિકાસકારો સાથે રૂપિયા-રુબલ પેમેન્ટ સ્વીકારવા માટે વાત કરી રહી છે. આ મિકેનિઝમ હેઠળ, રશિયન રૂબલને ભારતીય રૂપિયામાં રૂપાંતરિત કરવામાં આવશે અને પછી ભારતીય બેંકમાં જમા કરવામાં આવશે. બે રશિયન બેંકો - Sberbank અને VTB ભારત સરકાર અને ભારતીય રિઝર્વ બેંક દ્વારા ઓળખવામાં આવી છે. હાલમાં આ અંગે અંતિમ નિર્ણય લેવાયો નથી. સરકારી સૂત્રોએ ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયાને જણાવ્યું કે આ સંબંધમાં નિર્ણય ઉચ્ચ સ્તરે લેવામાં આવશે. હાલમાં, રશિયન બેંકોની ઓળખ કરવામાં આવી છે.
ભારત અને રશિયા વચ્ચે 8 બિલિયન ડોલર એટલે કે લગભગ 60 હજાર કરોડ રૂપિયાનો વાર્ષિક બિઝનેસ છે. આ મિકેનિઝમ હેઠળ, ભારતીય નિકાસકારે રશિયન આયાતકાર સાથે કરાર કરવો પડશે. આ કરાર હેઠળ, ખરીદનાર રૂબલમાં ચુકવણી કરશે અને આ નાણાં રશિયન બેંકની ભારતીય શાખામાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવશે. જે દિવસે નાણાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવશે તે દિવસે ચલણ દરની ગણતરી કરવામાં આવશે. ભારતમાં રશિયન બેંકની શાખામાંથી તે નિકાસકારના બેંક ખાતામાં ચુકવણી ભારતીય રૂપિયામાં ટ્રાન્સફર કરવામાં આવશે. ભારત અને રશિયા વચ્ચે બહુ વેપાર નથી, પરંતુ રશિયા ટ્રેડ સરપ્લસમાં છે.
આનો અર્થ એ છે કે ભારત રશિયા પાસેથી નિકાસ કરતાં વધુ આયાત કરે છે. આ પહેલીવાર નથી જ્યારે ભારત આવી ટ્રેડ મિકેનિઝમ પર કામ કરશે. એક દાયકા પહેલા ભારતે ઈરાન સાથે આવો જ વેપાર સ્થાપ્યો હતો. જોકે, અમેરિકાના પ્રતિબંધોને કારણે ભારતે ઈરાન સાથેના વેપાર સંબંધો તોડવા પડ્યા હતા, જ્યારે ઈરાન ભારતનો સૌથી મોટો તેલ નિકાસકાર હતો. નાણાકીય વર્ષ 2020-21માં ભારત અને રશિયા વચ્ચે 8 અબજ ડોલરનો વેપાર થયો હતો. આમાં ભારતે $5.5 બિલિયનની આયાત કરી હતી, જ્યારે $2.5 બિલિયનની નિકાસ કરવામાં આવી હતી. આ રીતે, ભારત 3 અબજ ડોલરની વેપાર ખાધમાં જીવી રહ્યું હતું. ભારત રશિયા પાસેથી મોટા પાયે હીરા અને તેલ ખરીદે છે. ફાર્મસી અને મશીનરીની નિકાસ મુખ્યત્વે અહીંથી રશિયામાં થાય છે.
