શું તમે એક્સપાયર થયેલ દવા લઈ રહ્યા છો? કેવી રીતે જાણવું, શું ગેરફાયદા છે

દરેક દવાની એક્સપાયરી ડેટ હોય છે જેના પછી તે દવા લેવી હાનિકારક હોઈ શકે છે, તેની ઘણી આડ-અસર પણ થઈ શકે છે, તેથી તેને લેતા પહેલા હંમેશા દવાની એક્સપાયરી ડેટ તપાસી લેવાનું કહેવામાં આવે છે. ચાલો નિષ્ણાતો પાસેથી જાણીએ કે આ શા માટે મહત્વનું છે.

દરેક વસ્તુની એક્સપાયરી ડેટ હોય છે. દવાઓનું પણ એવું જ છે જે રીતે ઘરમાં પડેલી જૂની ચીજવસ્તુઓ નકામી બનીને ફેંકી દેવામાં આવે છે, તેવી જ રીતે દવાઓની પણ જરૂર છે.

કારણ કે જો દવાઓ એક્સપાયર થઈ જાય તો પછી તેનો ઉપયોગ કરવાથી ફાયદો થવાને બદલે નુકસાન થઈ શકે છે. તેથી, લોકોએ સમયસીમા સમાપ્ત થઈ ગયેલી દવાઓનો ઉપયોગ કરવાનું ટાળવું જોઈએ.

જો કે, કેટલાક કિસ્સાઓમાં લોકો એ જાણી શકતા નથી કે દવાની સમયસીમા સમાપ્ત થઈ ગઈ છે કે નહીં, અમેરિકાના FDA એ આ અંગેની માહિતી લોકો સાથે શેર કરી છે.

યુએસ ફૂડ એન્ડ ડ્રગ એડમિનિસ્ટ્રેશને પ્રિસ્ક્રિપ્શન અને ઓવર-ધ-કાઉન્ટર દવાઓની સમાપ્તિ તારીખો રજૂ કરી હતી. આ પછી દરેક દવા પર તેની એક્સપાયરી ડેટ લખેલી હોય છે.

આ તારીખથી તે નિશ્ચિત થઈ જાય છે કે આ તારીખ સુધી આ દવાનો ઉપયોગ કરવો સલામત છે. આ પછી દવાનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ નહીં. તેથી, દરેક દવા બનાવતી કંપની માટે દવા પર તે લખવાનું ફરજિયાત બનાવવામાં આવ્યું હતું.

જીટીબી હોસ્પિટલ, દિલ્હીના મેડિસિન વિભાગમાં ડૉ. અજીત કુમાર કહે છે કે દરેક દવા પર તેની એક્સપાયરી ડેટ લખેલી હોય છે. તેના પર લખેલું છે કે દવા કયા વર્ષમાં કયા મહિનામાં સમાપ્ત થશે.

ડૉ. અજીત કુમાર સમજાવે છે કે સમયસીમા સમાપ્ત થઈ ગયેલી દવાઓનો ઉપયોગ સ્વાસ્થ્ય માટે જોખમી અને હાનિકારક હોઈ શકે છે. આનું કારણ એ છે કે દવાઓમાં ઘણા પ્રકારના રસાયણો, ક્ષાર અને તત્વોનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે, જેની ઉપયોગની તારીખ હોય છે, જેના પછી આ રસાયણો અથવા ક્ષાર કોઈ લાભ આપવાને બદલે પ્રતિક્રિયા આપે છે.

સમાપ્તિ તારીખ પછી, આ દવાઓની રાસાયણિક રચનામાં ફેરફાર થઈ શકે છે જેના કારણે આ દવાનો ઉપયોગ ઓછો અસરકારક અને જોખમી બની શકે છે. આ ઉપરાંત કેટલીક દવાઓની એક્સપાયરી થવાને કારણે બેક્ટેરિયાના વિકાસનું જોખમ પણ વધી જાય છે જેના કારણે આ દવાઓ રોગો પર અસર કરતી નથી.

ડૉક્ટરોનું કહેવું છે કે એક્સપાયર થઈ ગયેલી દવાઓના ઉપયોગથી અનેક ગંભીર બીમારીઓ અને એન્ટિબાયોટિક રેઝિસ્ટન્સનું જોખમ રહેલું છે. એકવાર એક્સપાયરી ડેટ પસાર થઈ જાય પછી, દવા વાપરવા માટે સલામત છે કે નહીં તેની કોઈ ખાતરી હોતી નથી, તેથી તેના પર લખેલી એક્સપાયરી ડેટ જોયા પછી જ દવાઓનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ.

જો પાછળથી પણ ઉપયોગમાં લેવામાં આવે તો, આ દવાઓ કોઈપણ અંગ પર ગંભીર અસર કરી શકે છે. કેટલાક કિસ્સાઓમાં, ગંભીર કિડની અથવા યકૃત રોગ થઈ શકે છે.

સમયસીમા સમાપ્ત થઈ ગયેલી દવાઓ લેવાથી શરીર પર ચકામા, ચકામા, ઉલ્ટી, ગભરાટ અને કેટલીકવાર ઘણી ગંભીર બીમારીઓની દવાઓ ઓવર રિએક્શનનું કારણ બની શકે છે. તેથી, ખાસ કરીને બાળકો અને વૃદ્ધોને દવાઓ આપતી વખતે, દવાની તારીખ તપાસવી જોઈએ. જો ભૂલથી દવા આપવામાં આવી હોય તો પણ તાત્કાલિક ઈમરજન્સીમાં જઈને હોસ્પિટલમાં દેખાડવી જોઈએ.

એવી ઘણી જગ્યાઓ છે જ્યાં તમે તમારી જૂની એક્સપાયર્ડ દવાઓનો નિકાલ કરી શકો છો. આ સ્થળોએ ડ્રોપ બોક્સ છે જ્યાં તમે તમારી સમયસીમા સમાપ્ત થયેલ દવાઓ છોડી શકો છો. તબીબી નિષ્ણાતની સલાહ લીધા પછી તમે દવાઓનો નિકાલ કરી શકો છો.